Dene ngü ta te
Luka
ba teka Yesu Kurisito
Masere si-ngü
Kpara te ba buku ne, ah ena adi de gara mürü kuwa, ta te to maguma ye fü Yesu, de ïrï ye Luka ne. Engu ngbü ta endoro de wü Pawülü (Kolosayï 4:14). Luka engu ne, ah de enga *Yïsarayele nda de. Ngü te engu ba ne ngbü esere fü nih, gü ba, “Yesu le kpah eyi aküwa wü *ganzi kpara, kpah baka te engu küwa wü di enga Yïsarayele ne.” Ah sere kpah, gü ba, “Yesu ngbü ewu cïnga wü kpara, baka wü mürü keke, wü kpara te e di esaka ewü ma, wü kpara te *Satana i ewü eyi gbü ku ka-ye, bete mene wü kpara te wü bu wü ngbü ekpa ngü ewü akpa ne.”
Luka ba kpah gara buku, teka wü ngü te mere te-ye, sidi nga gogo ka Yesu agbü kpï. Mü ena amaka wü ngü la gbü buku ka wü Mürü Tima ka Yesu. Luka ba wü buku de ꞌbasu ne, tima fü gara awuba ye, de ïrï ye Teyofile. Wüh gü ba, Teyofile la ta de gara mere kpara ka wü *Rüma. Luka le de Teyofile wu, gü ba, ngü ka Yesu ka-ye de zu ngü fanü fanü.
Wü ngü te mü ena amaka gbü buku ka Luka, wüh dene.
Sapïta 1:1-4 Masere ngü
Sapïta 1:5–2:52 Ngü teka mabï Yüwane Mürü Babatïza ake Yesu,
bete gaga ka-ewü
Sapïta 3:1-20 Ngü ka Yüwane Mürü Babatïza
Sapïta 3:21–4:13 Ngü teka babatïza ka Yesu,
bete ngü te Satana re maguma Yesu di
Sapïta 4:14–9:50 Wü ngü te Yesu mere agbü Galïlaya
Sapïta 9:51–19:27 Wü ngü te Yesu mere o engu yia tete agbü Galïlaya,
da enü agbü Yerüsalema ne
Sapïta 19:28–23:56 Adu ngü ka Yesu, bete ngü ka kpi kaka-na
Sapïta 24:1-53 Züzükü ka Yesu gbü kpi, bete gogo kaka-na agbü kpï
1
Dene ngü te Luka ba teka Yesu Kurisito
1-3 Wayi bala, mere kpara Teyofile, ma ngbü eba ngü ne fü mü teka ngü ka Yesu *Kurisito. Angü bi wü kpara kpo ta eyi, ere da eba ngü teka ngü ka Yesu, ta te engu ngbü emere esüka nih de sene ne. Wüh ba ngü la, gegege baka te ewü je gömö wü kpara, de te ewü wu ngü la ta cu de jia wü ne. Kpah bala, ma ngbü ta egïrï lö ngü la. Ma maka eyi mbi. Tïtïne fü ra adu afï, gü ba, ah reke fa sü, te ma ena aba nga wü ngü, de te mere te-wü la, ꞌburu fü mü.
4 Ma mere bala, teka de mü wu mbi mbi mbi, gü ba, ngü ka Yesu, ta te ewü ngbü erï mü di ne, ah ka-ye de zu ngü fanü.
Dene ngü te malayïka ka Me mala,
teka ngü ka yayaka ka Yüwane Mürü Babatïza
5 Gbü wü re ta te gina *Erode ngbü mere miri tete, gbü nga nzö sü ka *Yudaya, gara mürü gele ka Me ta ladü de ïrï ye Zakarïya. Ïrï wara ka ta de Elïzabeta, te di kpah gbü nguwa *Arona.
6 Wü Zakarïya ake wara ye, Elïzabeta, ta ꞌbasu mini de züka wü kpara gbü jia Me, te ewü ngbü emere wü rïrï ka Me ꞌburu de maguma wü biringbö.
7 Amba, wüh bï ye ta nda-wü de, angü Elïzabeta ka-ye ta de wündü. Kpah bala, wüh gbe ka-wü ta eyi ꞌbasu mini, re ka-ewü nye sü kpah eyi fa sü.
8 Gbü gara sïkpï, wü Zakarïya de wü bu ye ngbü ta emere tima ka-wü gbü *Mere Kambü ka Me agbü Yerüsalema.
9 Fü ewü amere gele ka mafe kpara, teka afe mene kpara, te ena arï agbü *nzïla sü kpa esambü ka Me, teka adi ecuru *rü de züka se ye baka kïcï kpala. Fü ïrï Zakarïya akoro me-ye. Fü Zakarïya arï agbü nzïla sü teka amere tima ka gele la engakara Me.
10 Gbü lö-ra te Zakarïya rï tete kpala, fü mere bi wü kpara angbü nda-wü da eyi-ta Me kpa etanü.
11 Fü *malayïka ka Me ayia akoro kpaka Zakarïya kpa esambü ka Me kpala, arü gbü kokpa ede *cangalï, de te wüh ngbü ecuru züka se-rü fü Me tete na la.
12 Te Zakarïya wu malayïka ka Me la, fü fïngangü kaka ayia adürü ka cürü.
13 Fü malayïka la amala ngü fü Zakarïya, gü ba, “Zakarïya, mü kpe cürü de, angü Me je gba ka-mü eyi. Wara mü, Elïzabeta, ena abï ye komoko fü mü. Fü mü agü ïïrï na *Yüwane.
14 Mü ena angbü de tadu teka ngü kaka. Kpah bala, mere bi wü kpara ena angbü de tadu teka ngü kaka-na.
15 Angü ah ena adi de mere kpeke kpara gbü tima ka Me. Te di bala, ah tï anzö fï nda de. Angü, gbü sïkpï te wüh ena ayaka engu tete, Me ena ato wazi ka *Nzïla Wazi ye fefe.
16 Ah ena alügü mere bi wü di enga *Yïsarayele, ta te ewü dürü gbü ngü ka Me ne, ꞌburu te züka kaje ka Me.
17 Engu ena angbü endoro, da emere tima ka Me, gbü wazi ka Nzïla Wazi Me, gegege baka nda *Ïlïya, *mürü dofo ka Me ta gügü ne. Ngü te engu ena arï wü kpara di ne, ena areke ngü esüka wü wö ye wü jaji, de wü di wü ꞌburu me-ye. Ah ena arï wü mürü kögö-nzö, de wüh fü maguma wü, adu angbü emere züka ngü gbü jia Me. Ah ena areke kpah maguma wü kpara, teka fü ewü angbü nzo, acï nga Mere Miri te Me ena atima.” Dela ngü ta te malayïka ka Me mala fü Zakarïya.
18 Te Zakarïya je ngü la bala, fü mamaguma akolo. Fü ah ayia amala ngü fü malayïka la, gü ba, “Ngü la, ma ena awu baye baye, gü ba, ah de zu ngü? Angü tïtïne a gbe ka-a eyi ꞌbasu mini fa sü.”
19 Fü malayïka la alügü ngü fefe, gü ba, “Ma de malayïka Gabürele. Ma ngbü erü engakara Me, teka angbü emere wü tima kaka-na. Engu tima ra me-ye teka amala ngü la fü mü.
20 Mü le aje ri ra de, neh teka ne? Te di bala, mü tï aro mö de. Mü ena angbü aböbö, zalü akoro gbü sïkpï te wara mü ena ayaka tete.” Fü malayïka la ayia anü sü ka-ye.
21 Gbü lö-ra engu la, fü ngü la aga gbü jia mere bi wü kpara, te ewü ngbü nda-wü ecï nga Zakarïya kpa etanü ne, afa sü, angü Zakarïya yiri agbü *nzïla sü ka Me la eyi fa sü.
22 Te Zakarïya koro tete kpa etanü, ah tï aro mö nda tïne de. Fü ah angbü emala ngü fü wü kpara la bü de kpa ye. Fü wü kpara la awu teke, gü ba, Me sere gara ngü eyi fü Zakarïya agbü nzïla sü ka-ye kpala.
23 Te sïkpï ka tima ka Zakarïya nza tete, fü engu ayia ago kpa gba ye.
24-25 Sidi nga sïkpï mba cüküꞌdaye, fü wara ka, Elïzabeta amaka bu. Fü Elïzabeta amala ngü, gü ba, “Wayi, ni gbo nga ïrï Me, teka züka ngü te engu mere fü ni ne! Angü ngü ta te wüh ngbü efala ni di ne, Me reke ngü engu na la eyi.” Fü Elïzabeta ayia awo ngü la teka fe ꞌburuve. Ah mala fü wü kpara ꞌburu ꞌburu de.
Dene ngü te malayïka ka Me mala
teka ngü ka yayaka ka Yesu
26-27 Fütanga ngü la, fü Me ayia atima *malayïka ka-ye, Gabürele, kpaka gara jaji würüse de ïrï ye *Marïya, agbü gara kötï de ïrï ye Nazareta, gbü nga nzö sü ka *Galïlaya. Ngü la mere te-ye, o bu Elïzabeta mere eyi fe maꞌdiya. Marïya ta de jaji würüse, te wüh dara engu fü gara komoko de ïrï ye *Yüsefa, ta te di gbü nguwa Miri *Davidi.
28 Fü Malayïka Gabürele ayia arï kpaka Marïya kpa esambü, amala ngü fefe, gü ba, “Mandï fü mü, Marïya. Mü ngbü de tadu, angü Me ladü tundu de mü. Ah o *züka maguma ye eyi te mü, fü ah ato mere wazi fü mü teka ngü la.”
29 Te Marïya je ngü la bala, fü mamaguma agürü. Fü ah angbü da eyi-ta tete-ye, gü ba, si-ngü gbü mandï la gü neh fe?
30 Fü malayïka la amala ngü fefe, gü ba, “Marïya, mü kpe cürü de, angü ngü ka-mü reke gbü jia Me fa sü.
31 Mü ena amaka bu, fü mü abï ye komoko, agü ïïrï na Yesu.
32 Mbarase la, ah ena angbü mere kpara. Wüh ena angbü eï engu Ye Me. Mere Me ena ato wazi fefe, de ah ngbü mere miri füh kpökpö ka kundu ye, *Davidi.
33 Ah ena angbü mere miri gbü nzö nguwa *Yïsarayele ꞌburu, fï mere badi. Wazi miri kaka tï anza kpo fï de.”
34 Baka te Marïya je ngü la bala, fü ah amala ngü fü malayïka la, gü ba, “Apa! Ngü la ena amere te-ye bala, neh baye baye? Baka te ni wu ngü ka komoko nda-ni la de ne.”
35 Fü malayïka alügü ngü fefe, gü ba, “*Nzïla Wazi Me ena ato wazi la fü mü me-ye. Angü mbarase de te mü ena abï ne, ah ena adi de Ye Me.
36 Mü ceka la, mürü mü, Elïzabeta, maka bu kpah eyi, gbü gbe ye. Wü kpara ngbü ta efala engu, gü ba, ‘Ah de wündü, ah tï abï ye de.’ Tïtïne engu eyi de bu, fe maꞌdiya dene.
37 Angü ngü te ena afa Me, nda kü ma.”
38 Te Marïya je ngü la bala, fü ah amala, gü ba, “Wayi, ma de labï ka Me. Ma eyi esa rïrï kaka. Ah le fü ngü la amere te-ye fere, baka te mü mala la.” Fütanga ngü la, fü malayïka la ayia ace engu, anü sü ka-ye.
Dene ngü te Marïya nü ceka Elïzabeta tete
39 Te *Marïya je nga Elïzabeta, gü ba, engu eyi de bu ye ne, fü ah ayia bü kere, gbü wü sïkpï la, anü aceka Elïzabeta, agba wü Zakarïya, te di eze wü da agbü *Yudaya.
40 Te engu koro agba Zakarïya, fü ah amaka Elïzabeta, agü mandï fefe.
41-42 Te Elïzabeta je ri Marïya, te gü mandï fü ye ne, fü engu awu ꞌduwa te mbarase kpo da emere wutu guvu ye. Fü Elïzabeta amaka wazi ka *Nzïla Wazi Me, amala ngü de ri ye kpa tikpi, gü ba, “Marïya, Me le ngü ka-mü eyi fanü, fa wü würüse füh kotö ne ꞌburu. Kpah bala, engu ena ato wazi fü mbarase, de te mü ena abï ne.
43 De-mü, te mü di de ni ye Miri ka-ra ne, mü koro aceka ra tïne bü cu me-mü bane? Apa! Ngü la neh baye?
44 Marïya, mü ceka la, te ma je ri mü, de te mü to mandï fere ne, mbarase kpo ꞌduwa da emere wutu de tadu guvu ra.
45 Züka ngü di fü mü, de te mü to maguma mü eyi fü Me, teka ale ngü de te engu mala fü mü ne. Te di bala, wü ngü la ena amere te-wü ꞌburu tenga riri na, ba e te engu mala fü mü.” Dela ngü te Elïzabeta mala fü Marïya.
Dene ci ka tadu te Marïya bï
46 Teka ngü la, fü *Marïya angbü de tadu, ayia akpo ebï ci, gü ba,
“Maguma ra ngbü eyi de mere tadu.
47 Ma egbo nga ïrï Mere Me, te küwa ra ne.
48 Angü engu fï nga ra eyi, te ma di de labï kaka-na ne.
Akpo enatikine, anü kpa engagira nü,
wü kpara ꞌburu ena adi emala nga ra, gü ba,
‘Ma de würüse te Me to züka ngü eyi fefe.’
49 Me mere mere kpeke ngü eyi fere.
Ma egbo nga ïïrï na, angü engu de wazi fa sü.
Ah ka-ye kpah *nzïla.
50 Wü kpara ꞌburu, te ewü ngbü emere rïrï kaka,
engu ena aküwa ewü fï mere badi.
51 Ah ngbü emere wü mere kpeke ngü.
Ah baya wü mürü kögö-nzö eyi,
angü wawazi na fa sü.
52 Ah gügürü wü miri,
de te ewü ngbü engbü gbü nzö wü kpara füh kotö ne,
eyi ꞌburu kötö.
Fü ah aza wü kükürü kpara, adu ao da ewü.
53 Ah to mere bi wü e fü wü kpara,
te ewü ngbü ekpi de tala ne.
Amba wü kpara,
ta te ewü di de mere bi wü e esaka wü ne,
ah liki ewü eyi de kpa wü kükürü.
54 Ah koro teka ale ta-ngü te wü kpara ka-ye,
wü di enga *Yïsarayele, de *züka maguma ye,
55 kpah baka ngü ta te engu mala fü *Abarayama,
gü ba, ‘Ni ena amere wü ngü la bala te gara fefe na,
de wü di ye ꞌburu, fï mere badi,’ ne.”
Dela ci ta te Marïya bï, te engu koro tete kpaka Elïzabeta.
56 Fü Marïya angbü kpaka Elïzabeta kpala, teka wü fe bata. Fü ah ayia ago kpa gba wü, agbü Nazareta.
Dene ngü ka yayaka ka Yüwane Mürü Babatïza
57 Fütanga ngü la, fü sïkpï ka Elïzabeta ayia atï teka ayaka. Fü engu ayaka mbarase ka-ye la, jaji komoko.
58 Te wü bu ye Elïzabeta, de wü mürü ye na je ngü la, fü ewü angbü de tadu afa sü, gü ba, “Me to züka ngü eyi fefe.”
59 Gbü sïkpï ꞌbajena, fütanga yayaka la, fü ewü akoro, teka agü mbarase la esa *basa. Wüh le ta agü ïrï wö ye na, Zakarïya, eküküte.
60 Fü Elïzabeta ace kpo, gü ba, “Aꞌa, ïïrï na ena adi *Yüwane.”
61 Fü ewü alügü ngü fefe, gü ba, “Apa! Ïrï kpara baka e la ladü gbü nguwa yi fanü? Ah nda ma.”
62 Fü ewü ayi-ta Zakarïya bü de kpa wü, gbü ngü la, angü ah tï aro mö nda de. Wüh gü ba, “Ye ele de wüh gü ïrï mbarase ne, neh da?”
63 Fü Zakarïya ayo köcökpa. Fü ah aba ngü fefeh, gü ba, “Ïïrï na de Yüwane.” Fü ngü la aga gbü jia wü kpara ꞌburu aga afa sü.
64 Kpah bü gbü lö-ra engu la, fü mi Zakarïya ayia afuru te-ye. Fü ah akpo tïne da ero mö mbölö mbölö. Fü ah akpo da egbo nga ïrï Me de mere ri ye kpa tikpi.
65 Teka ngü la, fü cürü arï te wü bu ye na la afa sü. Fü ngü la awü, abaya esüka wü kpara te nga nzö rüvü ka *Yudaya sela ꞌburu, tïne ꞌduwa ba-neh-ene-la.
66 Mene wü kpara ꞌburu ta te ewü je nga ngü la, fü ewü angbü de mere fïngangü, da eyi-ta ngü esüka wü, gü ba, “Apa! Ngü ka mbarase la, ah ena angbü te gara, neh baye?” Angü wüh tï eyi awu, gü ba, mbarase la, Me to wazi eyi me-ye fefe fanü fanü.
Dene ci te Zakarïya gbo nga ïrï Me di
67 Fütanga ngü la, fü *Nzïla Wazi Me ato wazi fü Zakarïya. Fü engu akpo da emala ngü baka *mürü dofo, da ebï ci, gü ba,
68 “Gbo nga e fü Mere Me,
te di de Mere Miri agbü kpï,
te ngbü gbü nzö wü kpara ka-ye, wü *Yïsarayele.
Nih gbo nga ïrï Mere Me,
angü ah koro eyi teka aküwa nih, wü kpara ka-ye.
69 Me tima kpeke kpara eyi teka aküwa nih,
engu de kundu ye Miri *Davidi.
70 Ah mala ta wü ngü la gügü gömö wü mürü dofo ka-ye,
71 gü ba, ‘Ni ena atima Mere Miri,
te ena aküwa nih esaka wü vügü ka-nih.’
72 Wayi, Me sere *züka maguma ye eyi fü nih.
Ah fï nga ngü ta te engu mala
fü kundu nih, *Abarayama ne, eyi,
73 gbü sïkpï ta te ewü *nzö ngüte tete ake di, gü ba,
74 ‘Ni ena aküwa nih esaka wü vügü ka-nih,
teka fü nih amere tima ka-ni de wazi, cürü tïne ma.
75 Teka de nih ngbü ba züka wü kpara ka-ni,
da emere wü züka ngü gbü jia ni,
te nga wü sïkpï ꞌburu,
o nih di la ladü de jia nih, füh kotö sene.’
76 Te di bala, de-mü, ye ra, wüh ena angbü eï mü, gü ba,
mü de mürü dofo ka Mere Me.
Angü mü ena anü kpa engagira nü,
da ereke kaje fü Mere Miri te Me ena atima.
77 Kpah teka agü tamu ngü la fü wü kpara kaka, gü ba,
‘Ah ena akoro teka aküwa ewü,
angü ah ena aboro *siti ngü ka-ewü.’
78 Kükürü de, angü züka maguma ka Me fü nih fa sü.
Engu ena atima kpara te ena aküwa nih,
te ena alofo sü fü nih füh kotö ne.
79 Teka ngü la, sü ena alofo gbü jia wü kpara ꞌburu,
ta te ewü ngbü gbü mbiri sü ka kpi ne, alofo.
Nih ena angbü endoro tïne te züka kaje,
de gu ngü emaguma nih teka ngü ka Me.”
Dela ci ka Zakarïya ta te engu bï teka ngü ka ye ye, *Yüwane Mürü Babatïza ne.
80 Fü mbarase la aga, akoro mere komoko. Fü engu amaka kpah wazi, angbü kpeke kpara gbü jia Me. Fü engu angbü kpa etü gü kpala, zalü koro di gbü sïkpï, te engu koro gü tamu ye fü wü di enga Yïsarayele tete.