GALLESIA
Poll-ni GALLESIA-Yambuma Pepá Topa Sirim Bukele
Poll-ni Pepá Topa Sirim Ilinga Ung-Pulu Mare
Poll molupa tirim mele ung-pulu mare kene yu-ni pepá topa sirimeliinga ung-pulu mare kene buk-gomú 682 molemú.
Kolea Gallesia akili ‘distrik’ niku ‘propinj’ niringko. Pulu Yili-nga bukna télendu nilimúnje, mimi-siku naa piliilimili. Poll Gallesia pupa andurum temani mare Liipa Mundurum Yima 13:16—14:25 mele, 16:6, 18:23 molemú.
Gallesia pepá akiliinga ung-pulu te i-sipa mele: Ui Juda-yambuma mindi Yesos-nga talapele muluring. Akiliinga-pe Poll penga Juda-yambu naa molku yambu-lupama muluring kolea puleliinga andupa temani-kaiéle topa sirim kene yambu-lupa kanumanga mare Yesos-nga talapena sukundu uring kene buni te wendu urum. Buni kanili i-sipa mele: Moses-ni “I-siku teai! I-siku naa teai!” nimba Pulu Yili-nga ung-mani sirimuma ui Juda-yambuma piliiku liiku tiring mele yambu-lupa kanuma-ni naa piliiku tiringeliinga Juda-yi mare-ni niku mele: “Juda-yambu naa molemelema-ni Krais-nga yambuma kamu mulungíndu yima kene kangma kene Moses-ni “Teai!” nimba ung-mani sirim mele piliiku kene eninga kangi te kopsiku poku teku wendu liangi. Moses-ni ung-mani sirimuma pali piliiku liiku teangiko.” niring. (Ung te Liipa Mundurum Yima 15:5 molemú. Akuna 15:1-6 pali kanani. “Mólu.” niring mele ung te 15:19-21 molemú.)
Juda-yi kanuma Gallesia propinj akuna anduku Krais-nga talapena yambu muluringmandu niku mele: “ ‘Sika’ niku piliilimili ulu akili-ni mindi eni naa tepa liimba. Moses-ni “Teai!” nimba ung-mani sirimuma kepe piliiku liiku teangiko.” niring akiliinga-pe Poll-ni nimba mele: “Aima mólu!” nirim. “Yesos Krais yu ‘Sika’ nimbu tondulu mundupu piliimulú ulele-ni mindi Pulu Yili-ni oliu kanupa kene oliunga ulu-pulu-kísima kanupa konde tenjipa, ‘numanu sumbi-nimba pili yambuma’ nimba kanolemú, yu-kene wasie kapula-kapula molemulu kupulanumele akisinjilimú. Ulu kanili-ni mindi oliu molupu konjupu mindi pumulú ulu-pulele liimulú kupulanumele akisinjilimú. Moses-ni “Teai!” nimba ung-mani sirim akuma-ni oliu tepa liimba ulu te naa pelemú.” nimba pepá ili enini topa sirim. Ung akiliinga ung-pulu tondulu te Gallesia 2:16 molemú.
Buk Rom kene Gallesia-selenga sukundu ung tondulu pelemú pulele tilu-sipa. Ung-pulu mare bukeliinga alsena “26. lo”, “18. katim skin”, “31.3. pikinini bilong God”, “45. stretpela man”, “2. arapela lain” molemú kanui.
Ya Gallesia pepá turumeliinga ung-pulele pora nikem.
Kolomong-Auli 1-2 Pulu Yili-ni Yunu Poll Makó Topa “Krais-nga Kongunale Tenji-Pui.” Nimba Liipa Mundurum Ung Te
1
1:1-5 Poll-ni Pepá Ili Tombandu Ui-Pulu-Pulu Turum Ungele
1 Na Poll, Yesos-ni “Nanga kongunale tenji-pui.” nimba liipa mundurum yi te. ⸤Mana-⸥yambuma-ni ‘Kongun akili ti-pui.’ niku na makó naa turing. ⸤Mana-⸥yi te-ni “Nanga kongunale tenji-pui.” nimba liipa naa-ko mundurum. Yesos Krais kene Krais kulurum kene topa makinjirim Lapa Pulu Yili-kene akusele-ni mindi na “Elsengla kongunale tenji-pui.” nikulu liiku munduringli.
2 Na-ni eni Krais-nga yambu-talapele kolea Gallesia ⸤propinj⸥ taon-manga máku toku molemele yambuma pepá ili topu siker. ⸤Na-kene wasie kongunale tapú-topu telemulu⸥ anginipilima wasie molupu kene pepá ili topu siker.
3 Oliunga Lapa Pulu Yili kene Auli Yesos Krais-seleni eni we kondu kolkulu, ‘Eni numanu waengu nipili táka-niku molangi.’ niangli.
4 Auli Yesos Krais kanili yu-ni yunu ‘Oliu tepu liambu. Oliunga ulu-pulu-kísima mania pupili. Oliu, mana-yambuma ulu-pulu-kismanga sukundu naa molangi nimbu tepu wendu liambu akiliinga eninga nimbu kolunjambu.’ nimba kulunjurum yili. Aku tirimele Lapa Pulu Yili-ni ‘Teani.’ nirim mele piliipa liipa tembandu aku tirim.
5 Lapa Pulu Yi kaniliinga bili kam-kamu ola pepa mindi pulimú. Aku-sipa sika tipili.
1:6-10 Temani-Kaí Tilu Mindi Pelemú Ungele
6 Krais-ni eni we kondu kolupa kene eninga nimba tinjirimeliinga Pulu Yili-ni “Eni nanga yambuma molangi wai.” nirim mele eni piliiku liiring mele nondupa numanu topele toku, ⸤yi mare-ni⸥ “Temani-kaiéle topu sikemulu mele piliangi.” nilimele temani te lupa piliiku molemeláliinga na eni-kene numanu kis panjipu numanu pulele liipu mundupu moliu.
7 Akiliinga-pe temani kanili sika temani-kaiéle mólu. ⸤Temani-kaí te-lupa aima naa pelemú!⸥ Yi mare-ni eni teku bemba siku “Krais-nga temani-kaiéle topu sikemulu.” niku ung mare lupa alowa-malowa teku Krais-nga temani-kaiéle teku kis-singí tekemele.
8 Akiliinga-pe oliu-ni kepe, mulú-koleana molemú angkella te-ni kepe, temani-kaí te-lupa topu sipu, oliu-ni eni ui-pulu-pulu topu sirimulu temani-kaiéle mindi naa túmulu lem ⸤aku-sipa gólu tomba yili⸥ Pulu Yili-ni ‘Yu taki-taki mindili nomba mulupili.’ nimba ⸤kolea-kísina liipa⸥ mundupili.
9 Ui na-ni ya nindu mele ekupu alsupu niker: Ui temani-kaiéle ‘Sika’ niku piliiku liiring kanili yambu te-ni naa topa sipa, “Temani-kaiéle tokur.” nimba temani te-lupa topa símu lem ⸤Pulu Yili-ni⸥ ‘Yu taki-taki mindili nomba mulupili.’ nimba ⸤kolea-kísina liipa⸥ mundupili.
10 Ekupu na-ni ya ung nikerale ‘Yambuma-ni na kape niku ‘yi kaiéle.’ niangi.’ nimbu niker mola ‘Pulu Yili-ni na kape nimba ‘yi kaiéle.’ nipili.’ nimbu nikerye? Mola ‘Yambuma-ni piliiku kene numanu sangi.’ nimbu temani-kaiéle topu siliuye? Na-ni ‘Yambuma numanu sangi.’ nimbu uluma telkanje na Krais-nga kongun tinjili kendemande te naa molka.
1:11-24 Pulu Yili-ni ‘Poll Kongun Andupa Tipili.’ Nimba Makó Turum Mele Temanele
11 Nanga ⸤Krais piliilimili⸥ anginipilima, na-ni temani-kaí eni topu sirindu kanili ⸤mana-⸥yambu te-ni numanale-ni piliipa kene na nimba sirim temani te mólu. ‘Akili aima piliai!’ nimbu niker.
12 Temani-kaí kanili ⸤mana-⸥yambu te-ni na topa sirim-na piliipu liipu andupu naa topu sirindu. Temani kanili yambu te-ni na ung-bo naa tonjurumko. Aima mólu. Yesos Krais-ni ‘Temani kanili Poll piliipili.’ nimba na temani-kaí akili liipa ora sirim-na piliipu liirindu.
13 ⸤Na ui ‘Krais-nga temanele ung-sika te aima mólu.’ nimbu piliipu aima numanu lupa pípili mulurundeliinga Krais-ni yunu na naa liipa ora silkanje aima piliipu naa liilka.⸥ Na ui mulurundu mele eni temanele piliiring. Na ui Juda-yambumanga ung-manima aima piliipu tepu molupu, enini Pulu Yili kape niku popu turing mele na-ni aku-sipu tepu molupu kene, Krais-nga yambu Pulu Yili-nga talapena muluringma aima tondulu mundupu mindili liipu sipu, ‘Yambuma pali Krais-nga ungele kamu munduku kelangi. Yunga talapele kamu pora nimba mania pupili.’ nimbu aku tirindu.
14 Na-kene kapula miring Juda-yimanga pulele topu aele lenjipu, na-ni Juda-yambumanga ulu-puluma aima ola-kilia piliipu tepu molupu, oliunga anda-kolepalimanga ung-manima aima tondulu mundupu piliipu liipu, ‘Yambuma piliiku liiku teku molku, ung-mani kanuma aima munduku naa kelangi.’ nimbu ung-manima aima mimi-sipu nukurundu.
15 Akiliinga-pe na ui naa meangi Pulu Yili-ni na we kondu kolupa ⸤‘yunga yili molambu.’ nimba⸥ makó turum, Pulu Yi kanili-ni yunu temba mele numanale-ni piliipa kene
16 ‘Na-ni yunga Málale kanupu bi sambu.’ nimba liipa ora sirim. ‘Juda-yambu naa molku yambu-lupa molemelena na andupu yunga temani-kaiéle topu sambu.’ nimba yunga Málale na liipa ora sirim. ⸤Numanu topele topu Krais-nga yi te molupu kene⸥ na-ni ⸤mana-⸥yambu te-ndu “Na nambi tembunje? Temani-kaiéle piliambu na tokunu si.” naa nirindu.
17 Na ui aku-sipu naa molambu Yesos-ni ui kumbi-lepa “Nanga kongunale tenji-pai.” nimba liipa mundurum yima kolea-auli Jerusallem muluringna naa-ko purundu. ⸤‘Pulu Yili-ni na ung-bo tunjupili.’ nimbu⸥ sumbi-sipu kolea Arepia pupu akuna ena mare mulurundu. Penga kelepu kolea-auli Damaskas-ndu yandu ⸤ombu ung-bo tonjupu mani sipu⸥ mulurundu.
18 Kanu-kene ⸤Pulu Yili-ni yunga Málale na ui liipa ora sipili penga⸥ punie yupuku omba purum kene ‘Na Pita kanupu bi sambu.’ nimbu Jerusallem pupu, yu-kene wasie kóru tale mulurundu.
19 Yesos-ni “Nanga kongunale tenji-pai.” nimba liipa mundurum yimanga te wasie naa kanurundu. Auliele-nga angin Jemis mindi kanurundu.
20 Na-ni temani pepána topu siker ili gólu naa tokur. Pulu Yili kanupa mulupili mi lepu eni nimbu siker akili aima sika nimbu siker.
21 Penga na kolea Siria kene Sillisia propinj-selenga andurundu.
22 Kolea Judia distrik sukundu kolea wemanga Krais-nga yambu-talapema-ni na naa kanuring.
23 Tirindu mele temanele mindi ui piliiring. Akili i-sipa mele: “Oliu ⸤Krais-nga yambuma⸥ andupa mindili liipa sirim yi kanili-ni temani-kaiéle ui ‘Kamu mania pupili.’ nirim temani-kaí kanili ekupu yu-ni andupa topa silimú.” niku yambuma-ni temani toku siringele mindi piliiring.
24 Pe Pulu Yili-ni na-kene tirim mele piliikuliinga Pulu Yili kape niku bi paka tunjuring.