22
22:1-6 Judas-ni Yesos Yunga Ele-Tu Yima “Liipu Simbu.” Nimba, Suku Mulurum Temanele
1 ⸤Juda-yambuma-ni puniemanga taki-taki kolea-auli Jerusallem oku akuna sukundu⸥ Pulu Yili-ni eninga anda-kolepalima Naa Topa Ola We Omba Purum akili mele piliiring enama, akili bi leku ‘Pllawa Tepa Auli Mundulimú Méle Yis Akili Naa Munduku Pllawa We Kalku Nuring Enale’ niringko, ena akili nondupa wendu urum kene
2 Pulu Yili popu tunjuring yi-aulima kene, Pulu Yili-nga ung-manimanga puluma piliiku ung-bo tunjuring yi kanuma kene, enini Yesos toku kunjingí kupulanumele koruku muluring akiliinga-pe enini “Oliu yambuma-ni kanangi yunu ka simulú kene yambuma-ni oliu-kene arerembi kolku ung-mura singí.” nikuliinga mundu-mong tenjiku we muluring.
3 Kanu-kene Yesos yu lumbili anduli yi rurepu akumanga yi Judas, yunga bi te ‘Iskeriot’ nili, kaniliinga numanuna ⸤kurumanga nuim⸥ Seten omba sukundu purum.
4 ⸤Seten yunga numanuna sukundu purum⸥ kene yunu Pulu Yili popu tunjuring yi-aulima kene, lku-tembollale nukuli ele-yimanga ele-yi aulima kene, enini muluringna ombaliinga, enini Yesos ka singí kupulanumele yunu-ni akisinjimba mele enini-kene tombulku niring.
5 Yunu-ni temba mele nirim kene piliikuliinga enini numanu lakuku siku “Nu ku-moni te simulú.” niku, niku panjiringi.
6 Yunu-ni eninga ungma piliipaliinga “Kapula.” nimba, we-yambuma Yesos-kene wasie naa mulungí kene yu enini liipa simba mele kupulanumele korupa mulurum.
22:7-23 Yesos Yu Lumbili Anduli Yima Kene Wasie Kamu Langi Nuring Kene Yunu Kulurum Mele ‘Penga Piliiku Molangi.’ Nimba Langi Sirim Nuring Temanele
7 Pllawa Tepa Auli Mundulimú Méle Yis Akili Naa Munduku Pllawa We Kalku Nuring Enale wendu urum kene Juda-yambuma-ni Pulu Yili-ni ui eninga anda-kolepalima Naa Topa Ola We Omba Purum mele piliingíndu kung-sipsip walú te toku nungí mele piliipa kene,
8 Yesos-ni Pita kene Jon-sele liipa mundupa kene nimba mele: “Else pukulu, Pulu Yili-ni oliunga anda-kolepalima Naa Topa Ola We Omba Purum mele piliimuláliinga kung-sipsip walú ⸤kaluli⸥ te ekupu nomulále teku mimi te-pale.” nirim.
9 Elsele-ni walsikulu kene nikulu mele: “Tena tepu mimi te-pambili niku piliiku nikinuye?” niringli.
10 Yunu-ni elselendu pundu topa kene nimba mele: “Piliale. Ne kolea-auli ⸤Jerusallem⸥ pukulu kene, yi te mingina no kolupa memba ombá kupulanum-na pukulu kanuku kumbi-nunu tekulu kene, yunu pumba mele lumbili pukulu yunu sukundu pumba lkuna lkundu pukulu kene
11 lku pulu yi kanilindu nikulu mele: “Ung-Bo Tunjuliele-ni i-sipa walsipa kene nimba mele: “Na kene nanga lumbili anduli yima kene oliu-ni Pulu Yili-ni oliunga anda-kolepalima Naa Topa Ola We Omba Purum mele piliimulúndu kung-sipsip walále tékundu nomulúye? Nomulú lku-suluminale tena lelemúye?” nim.” niale.
12 Aku-siku ninglí kene yu-ni else lkuliinga olakundu lku-sulumina auli te, akuna langi nuli polu te kene, mania molomulú poluma kene, mélema kene akuna ui lelemúma, liipa ora simba. Lku-sulumina akuna ⸤nomulú sipsip-walále⸥ teku mimi teale.” nirim.
13 Kanu-kene elsele pukulu kene, Yesos-ni nirim kanu mele ulu akuma tili lirim kanukululiinga, akuna Pulu Yili-ni eninga anda-kolepalima Naa Topa Ola We Omba Purum mele piliingí kung-sipsip walú nungéle kene langi nungíma teku mimi tekulu nusiringli.
14 Juda-yambuma-ni ipinjali kolea kalá turum kene Pulu Yili-ni eninga anda-kolepalima Naa Topa Ola We Omba Purum Enale piliingíndu kung-sipsip walú ⸤kaluliele⸥ nungí ena-mongale kamu ola urum kene, Yesos kene yunga kongunale ‘tenji-pai.’ nimba liipa mundurum yi kanuma kene enini keri-langi nuli poluna muluring.
15 Langi noku muluring kene yunu-ni eninindu nimba mele: “ ‘Na mindili ui naa nambu. Pulu Yili-ni anda-kolepalima Naa Topa Ola We Omba Purum ena piliimulúndu langi ima nolemulu langima ui eni-kene wasie aima namili! Penga mindi mindili nambu.’ nimbu aima tondulu mundupu numanu kimbú sipu andupu mulurundu akili mele ekupu kepe aku-sipuko aima numanu kimbú sipu moliu.
16 Na-ni enindu i-sipu nimbu siker: ‘Ekupu langi nokomulu ima na alsupu naa nombú. Penga Pulu Yili yi nuim kingele kamu molumba enale wendu omba kene langi imanga sika ulu-pulele wendu ombá kene alsupu nombú.’ niker.” nirim.
17-18 Yunu no-waen kapale liipa ambulupa kene Pulu Yili-ndu “Angke” nimba kene eninindu nimba mele: “Ili eni-enini moke teku nai. Na-ni enindu i-sipu nimbu siker: “Isili-ui na no-waen ili alsupu aima naa nombú. Penga mindi, Pulu Yili yi nuim kingele molupa nokulemú enale wendu ombá kene na no-waen konale kelepu nombú akiliinga ⸤eni-enini isili-ui nai⸥.” niker.” nirim.
19 Bret te liipa Pulu Yili-kene “Angke” nimba kene ambulupa puka topa ⸤yu lumbili anduli yima⸥ sipa kene nimba mele: “Ili nanga kangiele ⸤eni liiku nai⸥. Nanga kangiele ‘eninga’ ninjipu ⸤‘Na tangi.’ nimbu⸥ simbu teker ili. Penga-penga kepe, ‘eninga’ nimbu tenjimbu teker akili mele ‘Alsupu piliimulú.’ niku bret ili “Nanga kangiele.” nimbu siker mele eni aku-siku bret te noku kene liiku manjai.” nirim.
20 Penga enini langima noku pora siring kene yunu-ni ⸤bretele-kene tirim mele⸥ aku-sipako no-waen kapale liipa kene ⸤enini sipaliinga⸥ nimba mele: “No-waen ⸤eni siker⸥ ili nanga memale. ⸤Pulu Yili-ni ‘Enini-kene tembu.’ nimba,⸥ ung te nimba panjipa mi lirim ung kona kanili ‘Kamu wendu omba pípili.’ nimbu na-ni eninga ninjipu nanga memale onde lepu kene ⸤kolumbu⸥ memi akili no-waen ili.
21 “Akiliinga-pe na liipa nanga ele-tu yima simba yili na-kene wasie langi nokomulu polu ilinga molemú.” nirim.
22 “Ekupu Mania Omba Mana-Yi Au Talurum Yili kene tingí mele Pulu Yili-ni kórunga-ui nimba panjurum akili sika ele-túma-ni tingí, akiliinga-pe yunu liipa ele-tu yima simba yili mindili nomba molupa kis-simba.” nirim.
23 Aku-sipa nirim kene piliikuliinga ⸤yu lumbili anduli yima-ni⸥ anju-yandu tombulku walsiku kene niku mele: “Oliunga yi nae-ni ulu akili tembanje?” niring.
22:24-30 Lumbili Anduli Yima Anju-Yandu Tombulku Niku Kene “Nanga Bili Ola Molemú. Nanga Bili Ola Molemú.” Niku Muluring Temanele
24 Ena akili kene ung te wasie wendu urumko. ⸤Yesos lumbili anduli yima-ni⸥ eni-enini anju-yandu tombulku nikuliinga niku mele: “Oliunga yi nae aima ola-kilia molemúye?” niku gelema-nele meku muluring.
25 Yesos-ni eninindu nimba mele: “Oliu Juda-yambumanga wendukundu molemele yambu-talapemanga yi-nuimima eninga yambuma tondulu munduku nokuku kongun tondulu púlima taki-taki silimele. Yi bi ola molemú yi kanuma eninga yambuma ‘Mindili nangi.’ niku nokolemele yima-ni eni-enini bi paka toku, “Oliu yambuma nokupu konjupu liipu tapunjuli yima.” nilimele.
26 Akiliinga-pe ⸤we-yambumanga yi-nuimima-ni eninga yambuma tondulu munduku nokolemele mele na lumbili anduli yima⸥ eni-enini aku-siku anju-yandu naa teai. Eninga yi tenga bili ola molumba kene yi akili yi-korupa akili mele mulupili. Yi-nuim molupa we-yima nokumba yili kendemande-yi akili mele molupa we-yimanga kongun tinjipili.” ⸤nirim⸥.
27 “Yi nae aima yi olandupaleye? Langi nolemú yili yi olandupale mola langi peki topa kalupa pllet lumaye topa kendemande-kongun akuma tenjilimú yili yi olandupaleye? Langi nolemú yi akili yi-nuimele lem. Aku-sipa, akiliinga-pe na aku-sipa mólu. Na ⸤sika eninga yi-auliele⸥ akiliinga-pe eninga kongun tinjili kendemande-yili mele molupu eni liipu tapunjuli yili moliu.” ⸤nirim.⸥
28 ⸤Yesos-ni yu lumbili anduli ⸤yi⸥ rurepukandu kelepa nimba mele:⸥ “Na buni membu mindili nombu mulurundu kene eni na-kene wasie tapú-topu mindili nombu mulurumuluko.
29 Nanga Lapa yi nuim kingele omba molupa yambuma nokumba kene nandu ‘Akuna yambuma nukunjupiliko.’ nilimú nimbá mele akili na-ni enindu ‘Akuna yambuma nokunjangi.’ niliu nimbúko.
30 Akuna na yi nuim kingele molupu yambuma nokumbu kene eni na-kene wasie langi-polu tiluna molupu langi nombu molomulú. Eni yi nuim kingismanga poluna molku kene Isrel-yambu talape rurepu nukungí.” ⸤nirim.⸥
22:31-34 Pita-ni Yesos “Naa Kanoliu.” Nimbá Mele Yesos-ni Yu Ui Nimba Sirim Temanele
31 ⸤Aku-sipa nimba kene, Yesos-ni yu lumbili anduli yi Pita-ndu nimba mele:⸥ “Saimon, pília! ⸤Kurumanga nuim⸥ Seten-ni Pulu Yili-ndu mawa tepa kene nimba mele: “Eni teku kis-singínje manda lepu kundi topu kanambu.” nirim kene Pulu Yili-ni “Kapula.” nirim.
32 Akiliinga-pe Saimon, na-ni Pulu Yili-kene popu topu nunga mawa tenjipu kene nimbu mele: “Seten yunu-ni nu aku temba kene Pita yunu-ni na naa mundupa kelepa na piliipa mulupili.” nindu. Saimon, Seten laye-kolte piliikunu na munduku kelkunu kene, penga numanu topele tokunu na kelkunu tondulu munduku piliiku molkunu kene angenalima numanu tondulu mundunjui.” nirim.
33 Akiliinga-pe Pita-ni nimba mele: “Auliele, na-ni nu penga mundupu kelepu takara topu pumbu nikunu nikinuye? Kapula mólale. Nu ka síngi lem na-kene wasie ka sangi. Mola nu toku kunjúngi lem na-kene wasie toku konjangiko. Olsu-kene wasie aku tíngi lem akili kapulako. ‘Mólu.’ naa nimbú.” nirim.
34 Yesos-ni Pita-ndu nimba mele: “Pita, na-ni nundu i-sipu nimbu siker: “Ekupu kera-kulla ui ko naa tupili nu-ni pipili kolkunu mundu-mong tenjikunu nandu gólu tokunu wale yupuku tenjikunuliinga “Yi ili yi naeye? Na naa kanoliu.” niní.” niker.” nirim.
22:35-38 Ku-Monima Kene, Méle-Walema Kene, Lu-Koyama Kene, Méle Akumandu Yesos-ni Ung Te Nirim Temanele
35 Aku-sipa nimba kene Yesos-ni yu yi ⸤rurepukandu⸥ pali alsupa nimba mele: “Na-ni eni uinga ⸤‘Kongunele ti-pai.’ nimbu⸥ liipu mundurundu kene ‘Ku-moni naa meku, méle-wale naa meku, kimbu-su naa meku, we mindi pai.’ nimbu liipu mundurundu kene eni méle te mólu turum mola móluye?” nimba walsipa piliirim kene enini niku mele: “Méle tilu kepe mólu naa turum.” niring.
36 Yunu-ni eninindu alsupa nimba mele: “Akiliinga-pe ekupu na-kene ulu te wendu ombáliinga, ku-moni nosilimú yili ku-moni kanili liipa ambulupa, méle-wale nosilimú yili wale kanili liipa ambulupa, aku-siku teku molai. Ele tili lu-koya naa nosilimú yili yunga wale-pakuli te anju sipa lu-koya te yandu liipili.
37 ⸤Na-ni aku-sipu nikereliinga pulele niambu:⸥ Ui yambuma-ni nandu niku Pulu Yili-nga bukna turing molemú mele ekupu wendu ombá tekem akili i-sipa mele:
“Yunu kene, yambu mong liiku
ulu-pulu-kísima tili yambuma kene,
liiku tere leku makó turing.” Asaya 53:12
niring bukna molemú kanili.” nirim.
38 Yunu-ni aku-sipa nirim akili piliiku sunduku kene enini yunundu niku mele: “Auliele, ya ele tili lu-koya tale nosupu molemulu kanui.” niring kene yunu-ni eninindu nimba mele: “Ung manda nikimulu, ⸤pamulu.⸥” nirim.
22:39-46 Kolea Gesemani Yesos-ni Pulu Yili-Kene Popu Topa Mawa Tirim Mele Temanele
39 Kanu-kene Yesos ⸤lkuli mundupa kelepa kolea-auli Jerusallem⸥ ulsukundu ombaliinga yunu taki-taki Unji-Ollip-Punie Lili Ma-Pangina ola pu-pui-upui tirim aku mele akuna Yesos purum. Yu lumbili anduli yima yunu lumbili aeleku wasie puring.
40 Akuna purum kene yunu-ni yu lumbili anduli yimandu nimba mele: “⸤Kurumanga nuim⸥ Seten-ni ‘Oliu kundi tomba kene tepu kis-simuláliinga’ niku kene Pulu Yili-kene popu toku mawa teku molai.” nirim.
41 Aku-sipa nimbaliinga yununu laye-kolte anjupa pupaliinga koporungu langupa, Pulu Yili-kene popu topa mawa tepa kene nimba mele:
42 “Tata, na ⸤mindili nuli⸥ no-mingina no nombále ‘Naa nambu.’ nikunu pilíínu lem aku-sikunu teani akiliinga-pe ‘Na-ni tepu kene nanu numanu simbu.’ nimbu piliiker akili mele naa teambu. Nu-ni kanukunu kaí piliiní ulele mindi teambu.” nirim.
43 Aku-sipa nirim kene angkella te-ni mulú-koleale mundupa kelepa Yesos yunu mulurumna omba ‘Yunu numanu tondulu pupili.’ nimba tirim akili mele Yesos-ni yunu kanurum.
44 Kanu-kene yunu numanuna buni lakupa liipa, mundu-monguna mindili tipili molupaliinga yunu-ni Pulu Yili-kene tondulu mundupa popu topa mawa tirim-na yunga kangina kúru omba kúru kanili memi mele mana mania purum.
45 Yunu-ni Pulu Yili-kene aku-sipa popu topa ung nimba molupa kene ola angiliipa yu lumbili anduli yima muluringna yandu omba kanurum kene yunga kondale-ni eninga mundu-mongma mi lirim kilia uru piring kanupa kene
46 eninindu nimba mele: “Eni uru nambimuna pekemeleye? ‘⸤Kurumanga nuim Seten-ni⸥ oliu kundi tomba kene tepu kis-simulú akiliinga’ niku kene ola molku Pulu Yili-kene popu toku mawa teku molai.” nirim.
22:47—23:56 Yesos Ka Siku, Kot Tenjiku, “Kulupili” Niku Unji-Perana Ola ⸤Toku⸥ Ku Toku Panjiku, Ónu Tiring Temanele
22:47-53 Yesos Ka Siring Temanele
47 Yesos-ni aku-sipa nimba mulupili enini muluringna yi pulele uring. Yi uring kanumanga kumbi-lepa memba urum yili yu Judas, Yesos lumbili anduli yi rurepunga yi te. Judas yunu Yesos mulurumna nondupa omba yunu kanglurum.
48 Aku-sipa tirim kene Yesos-ni yunundu nimba mele: “Judas, ele-tu yima-ni Mania Omba Mana-Yi Au Talurum Yili ‘kanuku bi siku ka sangi.’ nikunu nu-ni na kanglkunuye?” nirim.
49 Kanu-kene Yesos-kene wasie tapú-toku angiliiring yima-ni yunu-kene ulu wendu ombá tirim akili kanukuliinga enini yunundu niku mele: “Auliele, ele tili lu-koyama-ni yi ima tamiliye?” niring kene
50 eninga yi te-ni ⸤yunga lu-koyale liipa ambulupa kene⸥ Pulu Yili popu tunjuring yi-auli olandupaliinga kendemande-yi tenga kumele topa laká lirim kene kumele omba mania purum.
51 Aku-sipa tirim kanupaliinga Yesos-ni yunundu nimba mele: “Ekupu kapula, kilíí!” nimba kene yi turumeliinga kumele liipa ambulupa tambu sinjirim.
52 Yesos ka singí uring yi kanuma i-sipa: Pulu Yili popu tunjuring yi-auli mare kene, lku-tembollale nukuli ele-yimanga ele-yi aulima kene, Juda-yambumanga tápu-yi mare, enini Yesos ka singí uring kene kanupaliinga eninindu nimba mele: “Na ‘yambu topu wa nuli yi te molemú.’ niku piliiku kene lu-koyama kene kimbulúma kene meku okumeleye?
53 Lku-temboll lku-kerina taki-taki eni-kene wasie molemulu kene na ambolku liiku ka naa silimele kanili. Akiliinga-pe ekupu ena wendu okum ili Pulu Yili-ni ui ‘Eninga.’ nirim ena-mongale wendu okum. Sumbulu túlieliinga tondulale kene lakupa molemú.” nirim.
22:54-62 Pita-ni Gólu Topa “Yesos Yu Naa Kanoliu.” Nirim Temanele
54 Kanu-kene Yesos ka siku kene Pulu Yili popu tunjuring yi-auli olandupa akiliinga lkuna sukundu meku puring. Yesos meku puring kene Pita yunu lumbili aelepa táka-nimba purum.
55 Yesos meku puring lku akili lku angiliipa poku tirim, sukundu we lirim koleana tepi kalku piliiku muluringna Pita pupa enini-kene mulurum.
56 Yunu akuna mulupili ⸤Pulu Yili popu tunjuring yi-auli olandupa akiliinga⸥ kendemande-ambu te omba tepi pa tirimna Pita mulurum kanupa bi sipaliinga yunu nem-nemi nimba kanupa kene nimba mele: “Yi ili Yesos-kene wasie muluringli kanurundu.” nirim.
57 Akiliinga-pe Pita-ni gólu topa kene nimba mele: “Ambale, nikinu yi akili na naa kanoliu.” nirim.
58 Laye penga mele yi te-ni Pita kanupa kene yunundu nimba mele: “Nu Yesos-nga talape-yi te lam.” nirim kene Pita-ni yunundu nimba mele: “Yili, na akili mólu.” nirim.
59 Penga ena-mong tilu mele omba purum kene yambu te-ni ⸤Pita yunga ungele laye-kolte lupa mele lirim akili piliipa kene⸥ yunu-ni tondulu mundupa kene nimba mele: “Kolea Gallalli distrik yambuma-ni ung lelemele akili mele yunu-ni aku-sipa ung lekem piliiker. ⸤Yesos kene yu lumbili anduli yima kolea Gallalli distrik yimako,⸥ yunu kepe Gallalli yi te, akiliinga ‘Yunu aima sika ⸤Yesos⸥ lumbili anduli yi te.’ nimbu piliiker.” nirim.
60 Aku-sipa nirim kene Pita-ni yunundu nimba mele: “Yili, nu nikinu akili mele na aima naa piliiker.” nirim. Aku-sipa nimba mulupili kera-kulla ko turum.
61 Kanu-kene Yesos-ni topele topa Pita kanurum kene Yesos-ni yundu “Kera-kulla ui ko naa tupili nu-ni wale yupuku gólu tokunu kene “Yu naa kanoliu.” niní.” nirim ung kanili Pita alsupa piliirim.
62 Piliipaliinga ⸤‘Ama, aima tepu kis-sindu lam. ‘Aima naa tembu.’ nimbu piliirindu akili mele sika tindu.’ nimba piliipa kene⸥ pena pupa kola aima lakupa tirim.
22:63-71 Juda Yi-Aulima-ni Eni-Enini Yesos-nga Kotele Piliiku Yu Teku Kis-Siring Temanele
63 Kanu-kene Yesos akuna nokuku muluring ele-yima-ni yunu ung-taka tonjuku, yunu lkarauwa-ni toku, tiring.
64 Yunga kumbi-kerale múlu te-ni pipi sinjiku kene ki-kumu-ni toku ⸤“Nu ‘Pulu Yili-nga yi te moliu.’ niku piliillu kaniliinga⸥ nae-ni nu tokumnje nikunu si.” niring.
65 Ung-taka tunjingindu enini yunu aku-siku mele ulu pulele teku ung pulele niku yunu aku-siku teku kis-siring.
66 Kolea tangurum kene Pulu Yili popu tunjuring yi-aulima kene, Pulu Yili-nga ung-manimanga puluma piliiku ung-bo tunjuring yima kene, Juda-yambu kanumanga tápu-yi kanjolluma pali ‘Yesos-nga kotele piliimulú.’ niring. ⸤Eninga ele-yima-ni⸥ yunu enini liiku máku toku muluringna meku puring kene enini yunundu niku mele:
67 “Pulu Yili-ni oliu “Nokupa konjumba yili liipu mundumbu.” ui nimba makó turum yi-nuim Kraisele sika nu mola móluye? Nikunu si.” niring.
Yunu-ni eninindu nimba mele: “ ‘Na akili moliu.’ nilkanje eni naa piliiku “Gólu tokunu.” nilkimela.
68 Na-ni enindu ung te walsipu piliilkanje yandu ung te naa-ko nilkimela.
69 Akiliinga-pe Mania Omba Mana-Yi Au Talurum Yili ekupu kepe penga kepe tonduluma pali pelemú Pulu Yilu⸤-kene mélema nokumbaliinga⸥ yunga ki-bokundu molumba.” nirim.
70 Enini pali yunundu niku mele: “Nu ‘Pulu Yili-nga Málale moliu.’ niku nikinuye?” niring kene yunu-ni nimba mele: “Akili na moliu.” nirim.
71 Enini niku mele: “Yunu-ni mong liirim akili mele nimba simba yambu te wasie nambimuna korumulúye? Yunu-ni yunu nimba kis-sikem piliikumulu ili.” niring.