11
Emifwano emilootu egia okuwa no okuganya
Okuganya kuri okuwa no owuene ku ekintu ekia turindirra okutuukra, kandi okuwula ni kaoozi ku ekintu ekia tutawona na amiiso.+ Okuganya nikwo okwagera ni Katonda aganya waaguukwa wiifu mu amiire aga kale.
Ku okuganya, tuwurra mbwe igulu ne ekialo wialukwa ku amangʼana aga Katonda yasikirra. Kutio ewintu ewiwonwa wialukwa ni kuema ku ewintu ewitawonwa.+
Ku okuganya okwa Abeeli yawanga nakwo, yafumia omusango omulootu ogwa Katonda yaganya nagwo okukira ogwa Kaini yafumia. Katonda yaganya no omusango ogwa yafumia, okulagana mbwe Abeeli yawanga omuntu omuigolovu. Kandi kukawa mbwe Abeeli yafwa kale-kale ino, ku okuganya okwa yawanga nakwo okwo, akiagamba-gamba ni ifwe na reero.+
Ku okuganya okwa Enooka yawanga nakwo, Katonda yamutoola mu owulamu wuno agia ku igulu na atawitre mu olumbe. Ni kutio aeniki, ni yawanga na akiari okutoolwa, Katonda yamuganya ki omuntu owa yasangaala nae.+ Kandi no omuntu awula no okuganya, ngaesa okusangaazia Katonda, yaaya. Aeniki omuntu-umuntu ogia ku Katonda, owusookere paka awe no okuganya mbwe Katonda ario, kandi mbwe ari ne empanwa eya a-aa omuntu-umuntu omuagala no omwoyo gwae gwona.
Okuganya okwa Noowa yawanga nakwo, nikwo okwagera na akonza owuato okununula nawuo awa mu enyumba yaae. Ku okuwurra amangʼana aga Katonda yamusiagizia nago ku ewintu ewiawanga ni wikiari okuikola okuemera ri, Katonda yamuingizia ki omuntu omuigolovu emberi waae. Na awantu awasigaale ku ekialo woona, iwo Katonda yawakengera ekiina ekia okufwa olumbe olwa amanzi.+
Okuganya okwa Abraamu yawanga nakwo kwagera, olwa Katonda yamueta mbwe afume owaawu, agie mu ekialo kindi ekisaasa ekia Katonda omwene yagianga okumu-aa kiwe omugawo gwae, yaganya mala afuma okugia na atamanyire mbwe aa yagianga na ai.+ Ku okuganya kwazane okwo, Abraamu yamenya ki omugeni mu ekialo ekia Katonda yamuifuuwira. Yamenya mu amaeema mala kiomo Isaaka ni Yakoobo, awa Katonda yaifuuwira owufwanani woona waamenya.+ 10 Yakola otio aeniki yarindirranga okuwona omugizi ogwa Katonda omwene nio owawanga omukwaguzi owa iyomboka kandi omuomboki wagwo. Omugizi oguri no owulusa owurio amiire goona.+
11 Ku okuganya okwa yawanga nakwo, Abraamu yawa swawu omwana, kukawa mbwe Saara yawanga omukazi otaiwula kandi iye omwene yoona yawanga omuntu omukiire ino. Kino kiaikola aeniki omwene* yaganya mbwe Katonda owamuifuuwira, arindre amangʼana gaae.+ 12 Kutio ni kuemera ku omuntu omulala ono, owawanga ki omiire okufwa, awiizukulu awangi ki engʼeni-ngʼeni ezia ku igulu kandi awataiwala ki omusenye ogwa ku esanyaata eya enyanza, waaiwulwa.+
13 Awantu wano woona, waawa no okuganya nawuno mu okufwa kwawu. Ngawakatuukra ewintu ewia Katonda yawaifuuwira yaaya, ni waawiwona kandi wawi-ingizia ni wiawanga ni wikiari ale ino. Iwo waaganya mbwe wari awageni kandi awalugendwa ku ekialo kuno.+ 14 Awantu awagamba-gamba watio walagana mbwe iwo wagala ekialo kiawu aweene. 15 Kuweeko mbwe waawanga ni wakiaingirizia ekialo ekia waangʼaanyamo, ao otio wakaweere ni iwaga eria okuirana eyo. 16 Ni aa okukola otio, iwo waawa na amiiga aga okugia mu ekialo ekilootu okukira, ekialo ekia ku igulu. Kutio Katonda ngawa ne ensuuko na aetwa Katonda waawu, aeniki amiire okuwaombokera omugizi.+
17 Ku okuganya okwa Abraamu yawanga nakwo, olwa Katonda yamugeezaania, yaganya afumia Isaaka ki omusango. Iye owa Katonda yaifuuwira, yawanga na aikagre okufumia omuzia waae omulala engʼene ki omusango.+ 18 Kukawa mbwe Katonda yawanga na amiire okumuifuuwira na amulaga mbwe, “Ni ku Isaaka nio awiizukulu waao waaza okuemako.” 19 Abraamu yawoola mu omwoyo gwae mbwe namba ni Isaaka afwire, Katonda ari na amaani aga okumuziusia awe omulamu kandi. Kandi mu engira indi, Katonda yairanizia Abraamu Isaaka omuzia waae na amutoola mu olumbe.+
20 Ku okuganya, Isaaka yasereka Yakoobo ni Esaao mu owulamu wuawu owua emberi.+ 21 Ku okuganya Yakoobo olwa yawanga ampi okufwa, yasereka awazia awa Yoseefu wawiri, kandi yasawa Katonda na aisigiike ku ensimbo yaae.+ 22 Ku okuganya Yoseefu, olwa amiire aga owulamu wuae gawanga ni gari ampi okuwua, yagamba-gamba ku okufuma okwa Awaisraeli mu ekialo ekia Misiri kandi yawasikirra mbwe waginge ewigumba wiae wagie nawio, ni wangʼaanya eyo.+
23 Ku okuganya, awiiwuzi awa Muusa waamuwisa ku emienzi isatu aeniki waawona mbwe ngakawanga omwana-umwana, kandi ngawakatia *ensikirra eya Faraao, omwami owa Misiri, yafumia.+ 24 Ku okuganya, Muusa ni yawanga na amiire okuwa omuntu mukulu, yalowa okumanyikana kiomo omuzia owa omwala owa Faraao.+ 25 Yakenga mu omwoyo gwae mbwe kwawanga okulootu okugia okunyaasiwua wululu alala na awantu awa Katonda, okukira okumenya owulamu owuizuule ne ekisangaalo ekia owuoni wureeta, ku amiire amatono. 26 Yatoola okutuukra ensuuko ku amangʼana aga *Kristo ki ekintu ekinene okukira okuwa no owunyazi owua mu ekialo ekia Misiri, aeniki yarindirranga okutuukra omugawo gwae mu amiire agaawanga ni gakiari emberi.+
27 Ku okuganya, Muusa yafuma mu ekialo ekia Misiri, ni ngʼani mbwe yatianga okusu okwa omwami yaaya, ni yagia-ugia aeniki yafwana owawonanga Katonda otawonwa na amiiso.+ 28 Ku okuganya, Muusa yakola omugomo ogwa *Pasaaka kandi yasikirra Awaisraeli okuminza amasaai ku ewiriango, kugere *enyankoi owa olumbe ataaza yaita awaana awa Awaisraeli awa oluweri.+ 29 Ku okuganya, Awaisraeli waawita ku Enyanza Enyakanyu ki awantu awagenda-genda ku ilowa ikalu. No olwa awantu awa Misiri waageezaania okukola owufwanani, enyanza yawamira woona!+
30 Ku okuganya, enzizi eya omugizi ogwa Yeriiko yaolomoka ewuera ansi boo, olwa awantu awa Katonda waaguisunguuziako ku amiire musamvu.+
31 Ku okuganya, Raabu omukazi omusoodani yaingizia awantu awa Muusa yatuma okugia okuwuwarra ekialo owuiwisi, kandi ku okukola otio ngakaitwa alala na awantu awaalowa okuwurra Katonda.+
32 Iwaga riiza riankeeya okuwoola amangi ku awantu kiomo Gidioni, Baraaki, Samsooni, Yefutha, Daudi, Samweli, alala na *awagambi.+ 33 Wano na awantu awa ni kuwitra ku okuganya okwa waawanga nakwo ku Katonda, waakira ewialo ewia owuami ewingi mu amaye, waakangatra ewialo no owuigolovu kandi waatuukra ewintu ewia Katonda yawaifuuwira. Awandi awaaigalao eminwa egia endwe,+ 34 wazimia endimi ezia omurro oguakaka kandi wamizuka ku okuitwa ne emiambe. Owunyowu-nyoowu wuawu wuagalusiwua wuwa amaani kandi waairana wawa awakalangufu mu iye mala wavuna awazigu waawu awaaema mu ewialo ewigeni.+
35 Ku okuganya, awakazi wandi waaziusiziwua awantu waawu awaawanga ni wamiire okufwa, wawatoola wagia nawo.
Awandi okuganya kwawu ku Katonda kwagera waitwa owululu, ni walowere okureka okuganya kwawu kugere walekulwe wawe owuyanga, ni wari no okuagala mbwe waaze waziusiwue watuukre owulamu owulootu okukira.+ 36 Awandi waangʼongʼoonrwa kandi waswawukwa enkowa uwiiwi. Awandi waasiwua ne eminyororo kandi warigizwa mu owusiwe.+ 37 Waakubwa na amawaale nawuno wafwa, awandi waakengwa wawaluulwa embaala wiwiri, na awandi waaitwa ne emiambe. Awandi waagenda-genda ni wiiwooye amaseero aga amagondi na aga embuzi. Waataka kugia okuria, waanyasiwua wululu kandi wakorrwa uwiiwi owuluguulwa.+ 38 Awantu wano waatoolwa ki awatasugre no okumenya ku ekialo kuno. Waagenda-genda ni wakuba eno ne eno mu ekeewa ni waiwisa mu ewigiri, kandi mu embagatana ezia amawuuta ni mu amiina aga mu ilowa munsi.
39 Awantu wano woona Katonda yasangaala nawo ku okuganya kwawu okwa waawanga nakwo ku iye. Kukawa kutio, awulao namba omulala ku iwo owatuukra ewintu ewia Katonda yaifuuwa okuwa-aa. 40 Ni kutio aeniki Katonda yawanga no omupango omulootu ni ifwe okukira, kugere mala ni wari alala ni ifwe, nikwo wakolwe awantu awatuufu awawula ne embala.
+ 11:1 Awaru 8:24–25; 2Kori 4:18; 5:7 + 11:3 Owut 1:1; Zabu 33:6, 9; Awaru 4:17 + 11:4 Owut 4:3–10 + 11:5 Owut 5:21–24 + 11:7 Owut 6:13–27; 1Pet 3:20 + 11:8 Owut 12:1–5 + 11:9 Owut 35:27 + 11:10 Awaib 13:14 * 11:11 Namba Ku okuganya namba Saara owa olwiwulo lwae lwawanga ni lumiire okugia, yaeewua amaani aga okuiwula aeniki. + 11:11 Owut 17:19; 18:11–14; 21:2; Awaru 4:19–20 + 11:12 Owut 12:2; 2Kori 1:9 + 11:13 Math 13:17; Yowa 8:56 + 11:16 2Timo 4:18; Okuf 3:6, 15; Awaib 13:14 + 11:17 Owut 22:1–14; Yako 2:21 11:18 Owut 21:12 + 11:19 Owut 22:2, 5; Awaru 4:21; 2Kori 1:9 + 11:20 Owut 27:27–29, 39–40 + 11:21 Owut 47:31—48:20 + 11:22 Owut 50:24–25; Okuf 13:19 + 11:23 Okuf 2:2; 1:22 + 11:24 Okuf 2:10–12 + 11:26 Awaib 12:2; 13:13 + 11:27 Okuf 11:4–8; 12:51; 13:21–22 + 11:28 Okuf 12:1–14 11:29 Elagana, Enyanza eya Amatuutu. + 11:29 Okuf 14:21–29 + 11:30 Yoswa 6:12–21 11:31 Namba awataganyire ku Katonda. + 11:31 Yoswa 6:23 + 11:32 Awak 4:4—5:31; 6:11—8:32; 11:1—12:7; 13:2—16:31; 1Sam 16:1, 13; 1Awaam 2:11 + 11:33 Awak 14:6–7; 1Sam 17:34–36; Dani 6:1–28 + 11:34 Dani 3:23–25 + 11:35 1Awaam 17:17–24; 2Awaam 4:18–37 + 11:36 Yere 20:2; 37:15 + 11:37 2Amiir 24:21; Yere 26:23