‑Yusu a ‑tɩ, ‑tɛ
MAKƖ
‑mɛ ‑ye, ɔ nu la 'a 'crɩɩlɛ
1
‑Tɛ Saan Batisɩ, ɔɔ la Nyɩsʋa a ‑tɩ ꞊tu, kɔ, ‑tɛ ɔɔ la nahuin 'nie 'lu lɛ po
(Matie 3.1-12; Luku 3.1-18; Saan 1.19-28)
1 Nyɩsʋa a ꞊hapʋwin, nɩ‑ 'crɛɛ nɔ 'crɩɩnɩɛ ‑gbo 'kwli 'mʋ. Nyɩsʋa a win a ‑gbɛ, 'a 'Yu a ‑tɩ, ɩɩ ‑wɔn lɛ na. 'A 'Yu a ‑gbɛ a 'dʋ mɔ ‑Yusu 'Klɩsʋ.
2 Ti ꞊de a ti 'yri la, (‑tɛ ʋ 'de la ‑Yusu a kʋɛ,) ɛ kɔ la Nyɩsʋa a winwlɔn‑hɛnyɔ ꞊de. 'A 'dʋ mɔ la Esai. ‑Yusu bi 'le ye, kɔ nahuon ‑ye 'hɛɛn, ‑ɔ mɔ Saan Batisɩ, nʋ‑ kɔ ‑tɩ Esai a ‑gbɛ, ɔ 'crɩɩ la, 'ke 'le Nyɩsʋacrɩɩnɩɛ 'kwli 'mʋ. ‑Tɩ a ‑gbɛ, nɩ‑ ‑gbo:
«Nyɩsʋa nɔ 'nɩ:
'Na 'Yu o, 'n di ‑ha nahuon,
'ke 'o 'na ‑kʋan a ‑ta 'mʋ,
ɔ 'mʋ mu, 'hru ꞊nʋ, ‑ʋ kɔ wlɔn ‑n di 'o na,
ɔ 'mu ye kla, 'plɩɩ ꞊mʋ 'le nyre.
Ɛ 'we ꞊nɔ ye, nahuon a ‑gbɛ,
ɔ di ye kla ‑tʋnahuin a ꞊wlɩ,
'plɩɩ ꞊mʋ 'le nyre ‑o.»
3 'Ke 'le Nyɩsʋacrɩɩnɩɛ a ‑gbɛ 'kwli 'mʋ, ʋ 'crɩɩ la lele ‑tɩ ‑ye. ‑Tɩ a ‑gbɛ, ɩ nɩ‑ ‑gbo:
«Nyɩsʋa nɔ 'nɩ:
Nahuon a ‑gbɛ, ‑tɛ 'dʋ di 'le ye bii,
'kee nɩ, ɔ di 'le 'ti.
'Bɔɔ 'prɛ, ɔ 'mʋ 'le win 'yaa.
Kɛ ɔ di po: Kʋkɔnyɔ a 'hru ꞊nʋ,
‑ʋ kɔ wlɔn ɔ di 'o na,
ba 'siu 'o ye,
'plɩɩ Kʋkɔnyɔ a ‑gbɛ, ɔ 'mʋ 'le di.
Ɛ 'we ꞊nɔ ye, 'a nɩ 'klɔ bɔ 'sii 'o ye,
‑ɛ die nu, a 'mʋ ‑wɔn ‑wɛ,
'plɩɩ Kʋkɔnyɔ 'mʋ 'le di ‑o.»
4 ‑Tɛ Esai a ‑gbɛ, ɔ nu la 'a ꞊tutue, kɛ nahuon a ‑gbɛ, ɔ nu naalɛ. Ɔ nɔ‑ mɔ Saan Batisɩ. ‑Ye Saan a ‑gbɛ, ‑tɛ 'dʋ bii 'le ye, 'ke ɔ 'ti 'le, nahuin 'ʋʋ 'le ꞊nɔ ‑wɔn di. 'Bɔɔ 'prɛ, 'ɔɔ 'le win 'yaa, kɔ, 'ɔɔ win lɛ ‑gba, ɔ nɔ: «Ba yree, 'ke 'le 'a nɩ ꞊wlɩ ke, ‑ɛ mɔ, aa nu ‑tɔplɩ, ‑ɩ nyre 'yi lɛ, 'ke 'o Nyɩsʋa ye. Ba hie 'o 'yilɛnyre‑tɔplɩ a ‑gbɛ gbo, ba ‑nye 'a nɩ 'klɔ 'bii Nyɩsʋa, Nyɩsʋa 'mʋ 'a nɩ 'yilɛnyre‑tɔplɩ 'wʋwla, 'mʋ 'a mʋ 'nie 'lu lɛ po.»
5 Nahuin 'plɔplɔ, ‑ʋ 'ti 'le Sudeblʋgba 'kwli 'mʋ, kɔ 'dɩɔ ‑gbo, ‑ɔ mɔ Jrusrɛ 'mʋ, kɛ ʋʋ nu, 'ʋ nyo ye mu, ʋ 'mʋ 'a win 'wɔn, 'ʋʋ 'waa nɩ 'yilɛnyre‑tɔplɩ yrɛ wɔɔn, 'ke 'o nahuin ye, 'plɩɩ Saan, 'ɔ nyu 'nie 'lu lɛ po, 'ke 'le 'nɩgblaba ꞊nʋ ‑wɔn, ‑ɛ kɔ 'dʋ mɔ Sudɛn.
6 Saan a ‑gbɛ, 'a wlawlʋ, ɔɔ pue, ʋ 'de dɛkɔnyɔ a wlawlʋ ye 'we. Ʋ nu ꞊gbuke‑so a ‑pupui, 'ʋ hrʋ, 'ɔ nyu dahʋakɔ a 'bɛtɩyɛ ke klɩɩ. 'A didi‑tɔplɩ, ɔɔ di, nɩ‑ mɔ 'kolio kɔ dʋnyra. (Ɛ 'we ꞊nɔ ye, Saan, ɔ mɔ Nyɩsʋa a winwlɔn‑hɛnyɔɔ nɩ. ‑Tɛ 'a 'bienʋ Nyɩsʋa a winwlɔn‑hɛnyʋ ‑ye ꞊nʋ, ʋ nɩ la 'mʋ, ti ‑hi la a ti 'yri, kɛ'ɛ nɩ, Saan, ɔ nɩ ‑wɛ 'mʋ.)
7 Nahuin ꞊nʋ, ‑ʋ nɩ 'o, kɛ ɔɔ ꞊nʋ ye po: «Ti gbi a ti 'yri, nahuon ꞊de di 'le di. Nɔ‑ di 'o 'mʋ ke 'mʋ kʋɛ. Nahuon a ‑gbɛ, ‑ɔ di 'le di, ɔ di ke nɩ 'klɩ, ɔ 'mʋ 'o 'mʋ 'mʋ ‑hi, 'ke 'le Nyɩsʋa a 'dʋ 'kwli 'mʋ. 'Na ‑gbɛ, 'n 'de nyɔ ꞊de, 'ke ꞊bo dio 'mʋ ‑hɛ, 'ke 'o 'ɛ nɩ ‑kʋandɛ ꞊de a ‑ta 'mʋ.
8 'Mɛ ‑ye le, 'nie, nɛ‑ 'nɩɩ 'a mʋ 'lu lɛ po, kɛɛ, ɔ ‑mɛ ‑ye, Nyɩsʋa a ‑Hihiu, nʋ‑ ɔ di 'a mʋ ‑nyi.»
Saan, nɔ‑ po la ‑Yusu 'nie 'lu
(Matie 3.13–4.11; Luku 3.21-22; 4.1-13)
9 ‑Nyrɔwɔ ꞊de 'mʋ, ‑Yusu ‑hɔn 'le 'dɩɔ ꞊nʋ 'mʋ, ‑ɔ mɔ Nasalɛtɩ, 'ke 'le Galileblʋgba 'kwli 'mʋ, 'ɔ mu 'le Saan ye, Saan 'ɔ puo 'nie 'lu, 'ke 'le 'nɩgblabaa ‑do ꞊nʋ ‑wɔn, ‑ɛ kɔ 'dʋ mɔ Sudɛn.
10 ‑Tɛ ɔɔ la 'le 'nie ‑wɔn 'hrɩ, ‑ye ɔ 'ye yakɔ, 'ɔ ‑ki wlɔn, Nyɩsʋa a ‑Hihiu 'ʋ ꞊tɩɩ 'o ꞊nɔ 'lu, ɛ 'we ꞊nɔ ye, ‑tɛ ‑plija, ɔ 'nɩnɩ ꞊tɩɩ 'klɛɛ 'o ꞊nɔ 'lu,
11 'plɩɩ 'ʋ 'wɔn Nyɩsʋa a wintɛ, 'ɛ ‑hɔn 'le yakɔ 'mʋ, 'ɛɛ lɛ po: «‑Mɔ mɔ 'na 'Yuu ‑do, 'n nʋɛ 'mʋ ‑tɛɛ. ‑Nɩɩ 'mʋ nue 'manʋ.»
12 'Tata a ti 'yri, ‑tɛ dɛ a ‑gbɛ, ɛ ‑hi 'klɛɛ, ‑ye 'ke Nyɩsʋa a ‑Hihiu gbɔ 'le ‑tɛgbi ‑ye, 'dʋ bii 'le ye.
13 ‑Tɛgbi a ‑gbɛ, ɔ ‑hi 'le ‑nyrɔwɩ a ‑wlɩɩ 'hɔn, 'ke 'le dɛhʋɛi ‑hɛyri. Ti ꞊nʋ 'yri, 'ke 'kuo ‑hʋɩn a nyɩgblaka, ‑ɔ mɔ Satan, ɔ muo 'mʋ lɛ ꞊tɔ wɔn, ‑ɛ die nu, ‑Yusu 'mʋ ‑tɩ 'wla, 'ke 'o 'a Bu Nyɩsʋa ye, kɛɛ, ɔ 'de ‑tɩ 'wla. ‑Ye Nyɩsʋa tɛ gbo 'a lɛleenyʋ. Nʋ‑ nyo 'mʋ ‑hɛ.
‑Tɛ ‑Yusu da la 'pʋpanyʋʋ ‑hɛn, 'ke bʋ ‑hɛ la 'a ‑naagbopʋ
(Matie 4.12-22; Luku 4.14-15; 5.1-11)
14 Ʋ nɩ 'o ‑nɩnɩ, ‑ye Saan Batisɩ ‑nɩ wɛn, ʋ puo 'mʋ ꞊jɩ. ‑Tɛ ʋ puo ꞊jɩ 'mʋ, ‑ye 'ke ‑Yusu mu 'le Galileblʋgba 'kwli 'mʋ, 'ɔɔ Nyɩsʋa a ꞊hapʋwin ‑wɔn lɛ na.
15 Kɛ ɔɔ po: «Ti ꞊nʋ ‑kɔ 'yri Nyɩsʋa di 'o nahuin 'bii win ke kɔɔ, ɩ 'mʋɛɛ yrɛ. 'A ‑tɩ, ba yree, 'ke 'le 'a nɩ ꞊wlɩ ke, ‑ɛ mɔ, aa nu ‑tɔplɩ, ‑ɩ nyre 'yi lɛ, 'ke 'o Nyɩsʋa ye. Ba hie 'o 'yilɛnyre‑tɔplɩ a ‑gbɛ gbo, ba ‑nyi 'a nɩ 'klɔ 'bii Nyɩsʋa, kɔ, ba kuo Nyɩsʋa a ꞊hapʋwin ꞊wlʋ ye.»
16 ‑Nyrɔwɔɔ ꞊de 'mʋ, ‑Yusu mu 'le Galileblʋgba a 'yru nʋa 'mʋ. Bɔɔ 'klɛɛ 'yru nʋa 'mʋ lɛ 'yraa, ‑ye ɔ yɛ 'o gbo nahuiin 'hɔn ꞊de. 'Waa 'dʋɩ mɔ Simɔ (Piɛlɩ) kɔ 'a ‑dɩayu Adre. Ʋ mɔ 'pʋpanyʋ'ʋ nɩ. 'Ke ʋ nɩ 'le 'waa 'blagbe wlɔn, 'ʋʋ 'waa ‑tatɩ po.
17 ‑Ye kɛ ɔɔ ꞊nʋ ye po, ɔ nɔ: «Ba di 'le, ba kʋɛ 'mʋ ‑wɔn, a 'mʋ 'na ‑naagbopʋ ‑hɛ. 'N die 'nɩ nu, a 'mʋ ‑tʋnahuin lɛ 'kukue. Ɛ 'we ꞊nɔ ye, ‑tɛ aa nu, 'aa ‑tata po, 'aa ‑hrin lɛ 'kukue, kɛ ba nu, ba 'kukue ‑tʋnahuin lɛ, ʋ 'mʋ ‑wɛ 'na ‑naagbopʋ ‑hɛ.»
18 Bɔ ꞊tu 'klɛɛ ꞊nʋ ‑tɩ a ‑gbɛ ye, 'tata a ti 'yri, ‑ye ʋ hie 'o 'waa ‑tatɩ gbo, 'ʋ ‑tʋa 'a ‑wɔnnaalɛ gbo.
19 Bʋ 'yɩya 'o ye 'mʋ gbo dɛ gbi, ‑ye ɔ yɛ 'o gbo 'pʋpanyʋ ‑ye. 'Pʋpanyʋ a ‑gbɛ, nʋ‑ mɔ Sakɩ kɔ 'a ‑dɩayu Saan, kɔ 'waa bu Sebede, kɔ 'waa bu a ‑kʋannunyʋ, 'ʋ nɩ 'le 'waa 'blagbe wlɔn, 'ʋʋ 'waa ‑tatɩ ‑hlɛntie.
20 ‑Tɛ ɔ yɛ 'o ‑dɩayuoo 'hɔn a ‑gbɛ gbo, ‑ye ɔ dʋ nɩ, 'ke bʋ 'ya 'a ‑naagbopʋ 'mʋ. Tii ‑do a ti 'yri, ‑ye ʋ hie 'o 'waa bu gbo, kɔ 'a ‑kʋannunyʋ 'hɛɛn, 'ʋ nyo ‑wɔn kʋɛ.
‑Tɛ ‑Yusu bla la 'ku ‑hʋan lɛ
(Luku 4.31-37)
21 'Plɩɩ dɛ a ‑gbɛ, ɛ 'mʋ mu ‑hi, ‑ye 'ke ‑Yusu kɔ 'a ‑naagbopʋ 'hɛɛn, ʋ mu 'le 'dɩɔ ꞊nʋ 'mʋ, ‑ɔ kɔ 'dʋ mɔ Kapɛnaɔ. ‑Tɛ ‑Juukʋɛ a ‑wuwle‑nyrɔwɔ nyre 'o, ‑ye 'ke ʋ pa 'le Nyɩsʋa a kayu gbo,
22 ‑Yusu 'ɔ bi 'o, 'ɔɔ Nyɩsʋa a ‑tɩ tɔɔ. Nahuin ꞊nʋ, ‑ʋ nɩ 'o, ɩ ka ꞊nʋ lɛ 'ŋmi, ‑Yusu bɔ di lɛ tɔɔlɛ nu. Ɔ 'nɩ tɔɔ ꞊le, ‑ɛ 'we ꞊nɔ ye, ‑tɛ ‑Juukʋɛ a teteitɔɔnyʋʋ nu, kɛɛ, 'ke 'le Nyɩsʋa a 'klɩ 'kwli 'mʋ, 'ke ɔɔ 'le tɔɔ.
23 Ɛ kɔ nyɩbɛyu ꞊de. Nɔ‑ 'ku ‑hʋan nɩ 'o ke 'mʋ. 'Ke ɔ nɩ ‑wɛ 'le Nyɩsʋa a kayu gbo. Tii ‑do a ti 'yri, 'ɔ ‑tʋa win a 'le'yaalɛ gbo,
24 ɔ nɔ: «Nasalɛtɩ 'mʋ a ‑Yusu, ‑ha ‑a mʋ mɛ lɛ, ꞊nɩ bi 'le 'le ‑a nɩ ‑tɩ ‑hɛyri. ‑N 'de ꞊le, ꞊mʋ ‑a mʋ gbo ‑wɔ. 'N yie nɩ, nahuon a gblo tio‑ ‑n 'ya. ‑Mɔ mɔ Nyɩsʋa a 'Yu, ‑mɔ ɔ lee nɔ.»
25 Bɔ po 'klɛɛ lɛ, ‑ye ‑Yusu, ɔ 'prɛɛ 'le 'ku ‑hʋan a ‑gbɛ ‑wɔn nɩ, ɔ nɔ: «Ma wien, 'plɩɩ ‑hɔn 'o nahuon ꞊nʋ ke 'mʋ!»
26 'ku ‑hʋan a ‑gbɛ, 'ʋ bʋbla nahuon a ‑gbɛ, 'ʋ ‑hɛ ‑cici wlɔn, 'plɩɩ 'ʋ ‑hɔn 'o ꞊nɔ ke 'mʋ, 'ʋ mu.
27 ‑Ye nahuin 'bii ꞊nʋ, ‑ʋ nɩ 'o, ɩ ka ꞊nʋ lɛ 'ŋmi, 'ʋʋ 'mʋ lɛ 'pʋprɛ, dɛ ꞊nʋ, ‑ɛ mue 'lu ‑wɔn, a ‑tɩ, ʋ nɔ: «Dɛ a ‑gbɛ, ɛ mɔ dɛ'ɛ nɩ. Tɔɔlɛ yrayrʋ ‑yee nɩ, ɔ ya 'le, 'ke 'le Nyɩsʋa a 'klɩ 'kwli 'mʋ. Ɔɔ wɛn 'le Nyɩsʋa a 'klɩ 'kwli 'mʋ a tʋɛ, 'ɔ kɔɔ 'kuo ‑hʋɩn win ke, 'plɩɩ 'kuo ‑hʋɩn a ‑gbɛ, 'ɔ nyo 'o ꞊tuu.»
28 ‑Ye ‑Yusu a 'dʋ 'sɛɛ gbo, 'ke 'le Galileblʋgba 'bii ꞊nʋ 'kwli 'mʋ.
‑Tɛ ‑Yusu ‑wɔ la 'dai kɩklanyʋ a 'kʋɛi
(Matie 8.14-17; Luku 4.38-41)
29 ‑Tɛ ʋ ‑hɔn 'le Nyɩsʋa a kayu gbo 'mʋ, ‑ye 'ke ʋ mu 'le Simɔ kɔ Adre 'hɛɛn a ‑tɛ. Saan kɔ Sakɩ 'hɛɛn, nʋ‑ kʋɛ ꞊nʋ ‑wɔn.
30 Simɔ a 'dɔɔ, nɔ‑ kɔ 'hʋɩn hren, 'ɔ pɛ gbo. ‑Tɛ ʋ nyre 'le kayu gbo, ‑ye ʋ le ‑Yusu nɩ, ‑ɛ mɔ, Simɔ a 'dɔɔ a 'hʋɩn hren nɩ,
31 ‑Yusu 'ɔ 'yɩya 'o ꞊nɔ 'hʋɩn 'mʋ gbo, 'ɔ klɩ 'a dabʋ gbo, 'ɔ 'bɔ ye 'mʋ. ‑Ye Simɔ a 'dɔɔ a ‑gbɛ, 'a 'hʋɩn 'kee nɩ, 'ɔ bi 'o, 'ɔ pi 'waa dididɛ.
32 ‑Wisepepei 'mʋ, ‑tɛ ‑wuwle‑nyrɔwɔ ‑wɛ 'le, ‑ye nahuin 'bii ꞊nʋ, ‑ʋ kɔ kɩklanyʋ, kɔ ꞊ʋ ‑ye, ‑ʋ kɔ nahuin, 'kuo ‑hʋɩn nɩ 'o ke 'mʋ, ‑ye 'ke ʋ gbʋ 'le ‑Yusu ‑wɔn,
33 'dɩɔ a nahuin 'plɔplɔ, 'ʋ ꞊gbee 'o kayu a ‑gbɛ a ꞊gbuhan.ye,
34 ‑Yusu 'ɔ ‑wɔ 'kʋɛi a gblegblei, ‑ɩɩ nahuin nu, 'ɔ bla ‑wɛ 'kuo ‑hʋɩn 'plɔplɔ lɛ. Ɔ le 'kuo ‑hʋɩn a ‑gbɛ nɩ, ‑ɛ mɔ, ɔ nɩ po 'le wun, ‑ɛ nue, ɔ yi ‑Yusu nɩ.
‑Tɛ ‑Yusuu la Galileblʋgba 'mʋ lɛ na
(Luku 4.42-44)
35 ‑Nyrɛgblɩ, gbɩgbɩyrɩ nɩ ‑tʋtʋ klɛ, ‑Yusu 'ɔ 'ba ye 'mʋ, 'ɔ mu 'le ‑tɛgbi, 'dʋ bii 'o ye, 'ɔɔ 'le Nyɩsʋa ‑wɔn 'prɛɛ.
36 ‑Ye Simɔ kɔ 'a 'bienʋ 'hɛɛn, ʋ muo lɛ ꞊mɔ wɔn.
37 ‑Tɛ ʋ yɔ 'klɛɛ ke, ‑ye ʋ nɔ: «‑Mɔ nahuiin 'bii lɛ ꞊mɔ.»
38 ‑Ye ɔ nɔ: «‑Ba mu 'le ‑tɛgbi ‑ye, ‑ba mu 'le 'dɩɛ ‑ye ꞊nʋ klɛ, ‑ɩ ꞊glaa 'le ‑a mʋ, 'mʋ ‑wɛ 'le Nyɩsʋa a ‑tɩ 'le ꞊tuu. Ɩ nɩ‑ kɔ ‑tɩ Nyɩsʋa 'ɔ lee nɔ 'mʋ ‑tʋtʋ ke,»
39 ‑Yusu 'ɔ bi Galileblʋgba 'bii ꞊nʋ ke, 'ɔɔ Nyɩsʋa a kayuo gblɛ na, 'ɔɔ Nyɩsʋa a ‑tɩ ꞊tu, kɔ, 'ɔɔ ‑wɛ 'kuo ‑hʋɩn lɛ bla.
‑Tɛ ‑Yusu ‑wɔ la ‑tɔplɩ‑jɔhʋɩnnunyɔ a 'kʋɛ
(Matie 8.1-4; Luku 5.12-16)
40 ‑Nyrɔwɔ ꞊de 'mʋ, ‑tɔplɩ‑jɔhʋɩnnunyɔ ꞊de, nɔ‑ mu 'o ‑Yusu ye, 'ɔ blɔ kwlɩ ye gbo, ɔ nɔ: «'Nɩɩ ‑mʋ lɛ 'nɩ 'batɩ, nue, 'na 'kʋɛ bɛ ‑wɛ!»
41 ‑Ye 'a wɔlɩɩ ‑Yusu nu, 'ɔ 'tʋɔ lɛ, ɔ nɔ: «'N nye 'nɩ ‑hʋa, ‑na 'kʋɛ bɛ ‑wɛ.»
42 Tii ‑do a ti 'yri, ‑ye 'a 'kʋɛ ‑wɛ nɩ,
43 ‑Yusu 'ɔ tio ‑tɛɛ, ɔ nɔ: «‑N ‑wɛ 'le ‑bo mu 'klɛɛ nɩ.
44 Kɛɛ, ꞊nɩ ꞊tui 'le nahuon ꞊de ye gbe! Kɛɛ, mu ‑bo titie ‑n dɩɔnʋ Nyɩsʋa a ‑cɔhlʋnpinyɔ ye, ɔ 'mue 'ye, ‑ɛ mɔ, ‑na 'kʋɛ ‑wɛ nɩ. 'A ‑tɩ, gba ‑tɔplɩ ꞊nʋ, ʋʋ nu, 'ʋʋ ‑cɔhlʋn pi, 'ke 'o Nyɩsʋa ye, ‑tɛ Nyɩsʋa a winwlɔn‑hɛnyɔ Moise, ɔ nu la 'a ꞊tutue ye‑hɛ‑nyrɛ 'mʋ, ‑ɛ die nu, nahuin 'bii, ʋ 'mui yi, ‑ɛ mɔ, ‑na 'kʋɛ ‑wɛ nɩ!» ‑Ye ɔ ‑hɔn 'o ꞊nɔ 'hʋɩn 'mʋ nɩ, 'ɔ mu.
45 Kɛɛ, ‑tɛ ɔ mu, ‑ye ɔ nyi lɛ na ‑wɔn, 'ke 'o nahuin ye, ‑tɛ 'a 'kʋɛ bɛ nu ‑wʋwɛ, 'ɔ 'sɛɛ ‑tɩ a ‑gbɛ 'blʋgba ke gbo. ‑Tɔplɩ a ‑gbɛ a ‑tɩ, ɛ nue, ‑Yusu 'die 'le ‑wɛ, bɔ 'ya 'klɛɛ lele 'dɩɔ ꞊de 'mʋ. Ɔɔ ye 'nɩ bii, nahuin 'ʋʋ ‑tɔplɩ 'mʋ lɛ ‑hɔn, 'ʋ nyo 'le ye mu.