☰ Yeshaya 1
Yeshaya
1
Xudaning Israilgha bolghan «dewa»si hem chaqiriqi
1 Uzziya, Yotam, Ahaz we Hezekiyalar Yehudagha padishah bolghan waqitlarda, Yérusalém we Yehuda toghrisida, Amozning oghli Yeshaya körgen ghayibane wehiy-alametler: —
2 «I asmanlar, anglanglar!
I yer-zémin, qulaq sal!
Chünki Perwerdigar söz éytti: —
«Men balilarni béqip chong qildim,
Biraq ular Manga asiyliq qildi.□  ■
3 Kala bolsa igisini tonuydu,
Éshekmu xojayinining oqurigha mangidighan yolni bilidu,
Biraq Israil bilmeydu,
Öz xelqim héch yorutulghan emes.
4 Ah, gunahkar «yat el»,
Qebihlikni toplap özige yükligen xelq,
Rezillerning bir nesli,
Nijis bolup ketken balilar!
Ular Perwerdigardin yiraqliship,
«Israildiki Muqeddes Bolghuchi»ni közige ilmidi,
Ular keynige yandi.□  ■
5 Némishqa yene dumbalan’ghunglar kélidu?
Némishqa asiyliq qiliwérisiler?
Pütün bashliringlar aghrip,
Yürikinglar pütünley zeipliship ketti,■
6 Béshinglardin ayighinglarghiche saq yéringlar qalmidi,
Peqet yara-jarahet, ishshiq we yiring bilen toldi,
Ular tazilanmighan, téngilmighan yaki ulargha héch melhem sürülmigen.□
7 Wetininglar chölleshti;
Sheherliringlar köyüp weyrane boldi;
Yer-zémininglarni bolsa, yatlar köz aldinglardila yutuwéliwatidu;
U yatlar teripidin depsende qilinip chölliship ketti.■
8 Emdi üzümzargha sélin’ghan chellidek,
Terxemeklikke sélin’ghan kepidek,
Muhasirige chüshken sheherdek,
Zionning qizi zeip qalduruldi.□
9 Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar bizge azghine «qaldisi»ni qaldurmighan bolsa,
Biz Sodom shehirige oxshap qalattuq,
Gomorra shehirining haligha chüshüp qalattuq.□
  ■
10 I Sodomning hökümranliri, Perwerdigarning sözini anglap qoyunglar,
«I Gomorraning xelqi, Xudayimizning qanun-nesihitige qulaq sélinglar!□
11 Siler zadi néme dep Manga atap nurghunlighan qurbanliqlarni sunisiler?» — deydu Perwerdigar.
— «Men köydürme qochqar qurbanliqinglardin,
Bordaq malning yaghliridin toyup kettim,
Buqilar, paqlanlar, tékilerning qanliridin héch xursen emesmen.□  ■
12 Siler Méning aldimgha kirip kelgininglarda,
Silerdin hoyla-aywanlirimni shundaq dessep-cheyleshni kim telep qilghan? □
13 Bihude «ashliq hediye»lerni élip kélishni boldi qilinglar,
Xushbuy bolsa Manga yirginchlik bolup qaldi.
«Yéngi ay» héytliri we «shabat kün»lirige,
Jamaet ibadet sorunlirigha chaqirilishlargha —
Qisqisi, qebihlikte ötküzülgen daghdughiliq yighilishlargha chidighuchilikim qalmidi.□
14 «Yéngi ay» héytinglardin, békitilgen héyt-bayriminglardin qelbim nepretlinidu;
Ular manga yük bolup qaldi;
Ularni kötürüp yürüshtin charchap kettim.
15 Qolunglarni kötürüp duagha yayghininglarda,
Közümni silerdin élip qachimen;
Berheq, köplep dualarni qilghininglarda, anglimaymen;
Chünki qolliringlar qan’gha boyaldi.■
16 Özünglarni yuyup, paklininglar;
Qilmishliringlarning rezillikini köz aldimdin néri qilinglar,
Rezillikni qilishtin qolunglarni üzünglar;■
17 Yaxshiliq qilishni ögininglar;
Adilliqni izdenglar,
Zomigerlerge tenbih béringlar,
Yétim-yésirlerni naheqliqtin xalas qilinglar,
Tul xotunlarning dewasini soranglar.□
18 Emdi kélinglar, biz munazire qilishayli, deydu Perwerdigar,
Silerning gunahinglar qip-qizil bolsimu,
Yenila qardek aqiridu;
Ular qizil quruttek toq qizil bolsimu,
Yungdek ap’aq bolidu.□  ■
19 Eger itaetmen bolup, anglisanglar,
Zémindiki ésil mehsulattin behrimen bolisiler;
20 Biraq ret qilip yüz örisenglar,
Qilich bilen ujuqturulisiler»
— Chünki Perwerdigar Öz aghzi bilen shundaq dégen.
 
21 Sadiq sheher qandaqmu pahishe bolup qaldi!?
Eslide u adalet bilen tolghanidi,
Heqqaniyliq uni makan qilghanidi,
Biraq hazir qatillar uningda turuwatidu.□
22 Kümüshüng bolsa dashqalgha aylinip qaldi,
Sharabinggha su ariliship qaldi;■
23 Emirliring asiyliq qilghuchilar,
Oghrilargha ülpet boldi;
Ularning herbiri parigha amraq bolup,
Sogha-salamlarni közlep yürmekte;
Ular yétim-yésirler üchün adalet izdimeydu;
Tul xotunlarning dewasi ularning aldigha yetmeydu.□  ■
24 Shunga — deydu samawi qoshunlarning Serdari bolghan Reb Perwerdigar —
Yeni Israildiki qudret Igisi éytidu: —
Men küshendilirimni jazalap puxadin chiqimen,
Düshmenlirimdin qisas alimen;□
25 Qolumni üstüngge tegküzüp,
Séni tawlap, sendiki dashqalni teltöküs tazilaymen,
Sendiki barliq arilashmilarni élip tashlaymen.■
26 Hökümran-soraqchiliringlarni awwalqidek,
Meslihetchiliringlarni desleptikidek halgha keltürimen.
Kéyin sen «Heqqaniyliqning Makani», «Sadiq Sheher» — dep atilisen.
27 Emdi Zion adilliq bilen,
We uninggha qaytip kelgenler heqqaniyliq bilen qutquzulup hör qilinidu. □
28 Biraq asiylar we gunahkarlar birdek ujuqturulidu,
Perwerdigardin yüz örigüchiler bolsa halak bolidu.■
29 Shu chaghda siler teshna bolghan dub derexliridin nomus qilisiler,
Tallighan baghlardin xijil bolisiler.□
30 Chünki özünglar xuddi yopurmaqliri qurup ketken dub derixidek,
Susiz quruq bir baghdek bolisiler.
31 Shu küni küchi barlar otqa sham piliki,
Ularning ejri bolsa, uchqun bolidu;
Bular her ikkisi tengla köyüp kétidu,
Ularni öchürüshke héchkim chiqmaydu. □
 
 
□ 1:2 «I asmanlar, anglanglar!» — muqeddes kitab boyiche üch asman bar. «Tebirler»ni körüng. «Chünki Perwerdigar söz éytti...» — mushu kitabta élin’ghan «Perwerdigar» bolsa, ibraniy tilidiki «Yahweh» dégenning terjimisidur. «Yahweh» Xudaning yene bir ismi bolup, «Menggülük Bolghuchi», «Özüm Bardurmen», «ehdiside menggü Turghuchi Xuda» dégenni bildüridu. Tebirlernimu körüng. ■ 1:2 Qan. 32:1 □ 1:4 «Ah, gunahkar «yat el»...» — bu hejwiy, kinayilik gep. Xudagha nisbeten Israil butperes bir «yat el» bolup ketkenidi. «Israildiki Muqeddes Bolghuchi» — Xudaning yene bir ismidur. Bu isim belkim, «Özining Israil xelqige birdinbir pak-muqeddes bolghuchi ikenlikini körsetken Xuda we Israil arisida pak-muqeddes turghuchi Xuda» dégen menide. Yeshaya peyghember Xudani tilgha alghanda, bu isimni köp ishlitidu. ■ 1:4 Zeb. 78:8; Yesh. 57:3 ■ 1:5 2Tar. 28:22; Yer. 2:30 □ 1:6 «ulargha héch melhem sürülmigen» — yaki «ulargha héch zeytun méyi sürülmigen». ■ 1:7 Qan. 28:51,52; Yesh. 5:5 □ 1:8 «üzümzargha sélin’ghan chellidek, terxemeklikke sélin’ghan kepidek...» — Yérusalémning ehwalini teswirleydu; u nahayiti qil üstide turghanliqini, intayin muqimsiz ehwalda qaldurulghanliqini bildürse kérek. «Zion» — yaki «Zion téghi» bolsa Yérusalém shehiri, shuningdek muqeddes ibadetxana jaylashqan taghdur. □ 1:9 «Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar» — «Yeshaya» kitabida köp ishlitilidighan Xudaning bir nami. «Perwerdigar bizge azghine «qaldisi»ni qaldurmighan bolsa...» — «qaldi» (Xudaning «qaldisi») «Yeshaya» dégen kitabta köp körülidighan téma yaki mawzudur. Israil xelqining köp qismi Xudadin yiraqliship ketken bolsimu, Xudaning méhir-shepqiti bilen ularning arisida haman özige sadiq bir «qaldi» bolidu. «Sodom sheherige oxshap qalattuq, Gomorraning haligha chüshüp qalattuq» — kona zamanlarda, (Ibrahim peyghemberning dewride) bu ikki sheher Xudaning neziride nahayiti rezil bolup, U asmandin ot-günggürtni yaghdurup ularni pütünley weyran qilghan. Ikki sheherning bügün’ge qeder héchqandaq izliri qalmidi («Yar.» 19-babni körüng). Yeshayaning démekchi bolghini, Xuda Özige sadiq bir «qaldisi» qaldurmighan bolsa, Israilmu bu ikki sheherge oxshash rezillik bilen tolup, oxshashla pütünley weyran bolup yer yüzidin yoqilip ketken bolatti. ■ 1:9 Yar. 19:24; Yesh. 17:6; 24:6; 30:17; Rim. 9:29 □ 1:10 «I Sodomning hökümranliri,... I Gomorraning xelqi, ...» — mushu yerde, Yeshaya peyghember öz xelqini Sodom hem Gomorradikilerge biwasite oxshitidu. □ 1:11 «köydürme qurbanliq» — mushu xil qurbanliq Xudagha atap toluq köydürületti. ■ 1:11 Zeb. 50:8-14; Pend. 15:8; 21:27; Yesh. 66:3; Yer. 6:20; Am. 5:22 □ 1:12 «dessep-cheyleshni kim telep qilghan?» — «dessep-cheylesh» dégen söz mushu yerde belkim xelq élip kirgen nurghunlighan qurbanliq mallirining ibadetxanining hoylilirini dessigenlikini körsitidu. Bashqa birxil terjimisi «depsende qilish». □ 1:13 «ashliq hediye»ler — «ashliq hediye» adette «köydürme qurbanliqlar» hem gha qoshulatti. «xushbuy bolsa manga yirginchlik bolup qaldi» — Musa peyghemberge tapshurulghan qanun’gha asasen, her küni muqeddes ibadetxanida xushbuy yéqish kérek idi. «shabat küni» — bolsa shenbe küni bolup, Israillar üchün «muqeddes kün»dur, bu héchqandaq ish-emgek qilmay Xudagha séghinidighan, ibadet qilidighan kün idi. Yehudiylar bu künni «shabat küni», yeni «(xizmettin) dem élish küni» deydu. Yene 56-bab, 2-ayetni körüng. ■ 1:15 Pend. 1:28 ■ 1:16 Zeb. 34:13-14; 37:27; Am. 5:15; Rim. 12:9 □ 1:17 «Zomigerlerge tenbih béringlar» — bashqa birxil terjimisi, «Ézilgüchilerge yar-yölek bolunglar». □ 1:18 «Silerning gunahinglar qip-qizil bolsimu» — bu «qizil qurut» Yehudiylar bu qurutni boyaq yasash üchün ishletken. ■ 1:18 Zeb. 51:7-10 □ 1:21 «Sadiq sheher qandaqmu pahishe bolup qaldi!?» — Yeshaya peyghember Yérusalém shehirini eslide Xudagha sadiq bir ayalgha oxshash sheher idi, biraq hazir bir pahishe ayalgha aylandi dep oxshitidu. ■ 1:22 Ez. 22:18,19; Hosh. 4:18 □ 1:23 «Sogha-salamlarni közlep yürmekte...» — ibraniy tilida «Sogha-salamlarni qoghlap yürmekte...». ■ 1:23 Yer. 5:28; Zek. 7:10 □ 1:24 «Israildiki qudret Igisi...» — Xudaning yene bir namidur. Bu nam belkim, «Israil xelqige Özining küch-qudritini körsetküchi Xuda, Israilda turghan nahayiti qudretlik, qadir Xuda» dégen menide. Yeshaya peyghember Xudani tilgha alghanda, bu namni köp ishlitidu. ■ 1:25 Yer. 6:29; Mal. 3:3 □ 1:27 «uninggha (Zion’gha) qaytip kelgenler» — mushu yerde «qaytip kélish» belkim ikki ishni öz ichige alidu. Birinchisi, kelgüside «towa qilip, Xudaning yénigha qaytidighanlar»; ikkinchisi, «yiraq yurttiki qulluqtin, sürgün bolushidin (yeni Xudaning jazaliq terbiyisidin) chiqip Zion’gha qaytip kelgenler». «qutquzulup hör qilinish» — ibraniy tilida peqet bir söz bilen ipadilinidu. Bu söz hem «bedel tölep, qulluqtin qutquzup hör qilish»nimu öz ichige alidu. ■ 1:28 Ayup 31:3; Zeb. 1:6; 5:5; 73:27; 92:9; 104:35 □ 1:29 «dub derexliri ... baghlar...» — mushu «dub derexliri» we «baghlar» shübhisizki, shu dewrdiki butpereslikke alahide atalghan jaylarni körsitidu. Bilishimizche mushu xil butpereslik jinsiy exlaqsizliq bilenmu munasiwetlik idi. □ 1:31 «otqa sham piliki» — yaki «otqa termech».
☰