☰ Küylerning küyi 1
Küylerning küyi
1
1 «Küylerning küyi» — Sulaymanning küyi.□  ■
 
Birinchi qisim — Muhebbetning bashlinishi •••• {1:2-5:1} •••• Birinchi xatire — toy küni üstide bolghan oylar {1:2-2:7} •••• Birinchi oylinish — Shulamit Sulaymanning ordisida — toy ziyapitige teyyarlinish {1:2-1:8} •••• Shulamit Sulayman’gha söz qilidu
2 «U otluq aghzi bilen méni söysun;
Chünki séning muhebbiting sharabtin shérindur.□
3 Xushpuraqtur séning etirliring;
Quyulghan puraqliq may séning namingdur;
Shunglashqa qizlar séni söyidu.
Könglümni özüngge mehliya qilghaysen —
Biz sanga egiship yügüreyli!
— Padishah méni öz hujrilirigha ekirgey!»□
 
Yérusalém qizliri Sulayman’gha söz qilidu
4 «Biz sendin xushal bolup shadlinimiz;
Séning muhebbetliringni sharabtin artuq eslep teripleymiz».□
 
Shulamit «Yérusalém qizliri»gha jawab qilidu
5 «Ular séni durusluq bilen söyidu».
— «Qara tenlik bolghinim bilen chirayliqmen, i Yérusalém qizliri!
Berheq, Kédarliqlarning chédirliridek,
Sulaymanning perdiliridek qarimen.□
6 Manga tikilip qarimanglar,
Chünki qaridurmen,
Chünki aptap méni köydürdi;
Anamning oghulliri mendin renjigen;
Shunga ular méni üzümzarlarni baqquchi qildi;
Shunga öz üzümzarimni baqalmighanmen».□
 
Shulamit Sulayman’gha söz qilidu
7 «Hey, jénim söyginim, dégine,
Padangni qeyerde baqisen?
Uni kün qiyamida qeyerde aram alghuzisen?
Hemrahliringning padiliri yénida chümperdilik ayallardek yürüshümning néme hajiti?» □
 
Sulayman Shulamitning soaligha jawab béridu
8 «I qiz-ayallar arisidiki eng güzili, eger sen buni bilmiseng,
Padamning basqan izlirini bésip méngip,
Padichining chédiri yénida öz oghlaqliringni ozuqlandurghin».□
 
Ikkinchi oylinish — toy ziyapitidiki dastixan üstide bolghan oylar •••• Sulayman Shulamitqa söz qilidu
9 «I söyümlüküm, men séni Pirewnning jeng harwilirigha qétilghan bir baytalgha oxshattim;
10 Séning mengziliring tizilghan munchaqlar bilen,
Boynung marjanlar bilen güzeldur.
11 Biz sanga kümüsh közler quyulghan,
Altundin zibu-zinnetlerni yasap bérimiz».□
 
Shulamit Sulayman’gha söz qilidu
12 «Padishah toy dastixinida olturghinida, sumbul melhimim puraq chachidu; □
13 Méning söyümlüküm, u manga bir monek murmekkidur,
U kökslirim arisida qonup qalidu;□
14 Méning söyümlüküm manga En-Gedidiki üzümzarlarda ösken bir ghunche xéne gülidektur».□
 
Üchinchi oylinish — toy hujrisida bolghan oylar   {1:15-2:7} •••• Sulayman Shulamitqa söz qilidu
15 «Mana, sen güzel, amriqim!
Mana, sen shundaq güzel!
Közliring paxteklerningkidektur!»□
 
Shulamit Sulayman’gha söz qilidu
16 «Mana, sen güzel, söyümlüküm;
Berheq, yéqimliq ikensen;
Bizning orun-körpimiz yéshildur;
17 Öyimizdiki limlar kédir derixidin,
Wasilirimiz archilardindur.
 
 
□ 1:1 «sherh» — bu mawzu «küy-naxshilar arisidiki eng ésil küy-naxsha» dégen menide. Sulayman jemiy 1005 küy-naxsha yazghan («1Pad.» 4:32). ■ 1:1 1Pad. 4:32 □ 1:2 «U otluq aghzi bilen méni söysun» — ibraniy tilida «u aghzidiki söyüshliri bilen söysun!». «chünki séning muhebbiting sharabtin shérindur» — «muhebbiting» ibraniy tilida köplük sheklide bolup (muhebbetliring) muhebbetlishishning ipade-heriketlirini körsitidu. 2-4-ayetning sherhi: Mushu yerde Shulamit toyning birinchi ziyapiti üchün teyyarlinidu. Nikah murasimi alliqachan ötküzülgen: 2-ayette qiziq yéri shuki, Shulamit bayanini peqet «u» bilen bashlaydu — kim ikenlikini démeydu! Chünki söygüchi kishige nisbeten herdaim peqet birdinbir «u» bar! □ 1:3 «Biz sanga egiship yügüreyli! — bu sözlerni Shulamitningki, biraq «Yérusalém qizliri»ni özi bilen birleshtürüp, «biz sanga egiship yügüreyli!» éytidu. □ 1:4 «Biz sendin xushal bolup shadlinimiz; séning muhebbetliringni sharabtin artuq eslep teripleymiz» — bezi alimlar bu sözlerni «Shulamit»qa éytilidu, dep qaraydu. Qandaqla bolmisun Yérusalém qizliri Shulamitqa qoldash bolup u we Sulayman üchün xushal boluwatidu. □ 1:5 «Ular séni durusluq bilen söyidu» — bu ayette Shulamit söz qilidu. Awwalqi gepni u Sulayman’gha éytidu. «Ular» — mushu yerde Yérusalém qizlirini körsitidu. □ 1:6 «5-6-ayet sherhi» — Yérusalém qizlirining Sulaymanni teriplishi Shulamitqa özining «qara tenlik» ikenlikini eslitidu. Uning akiliri uningdin bir yaki birqanche qétim renjip uni üzümzarlarda ishleshke ewetken. Üzümzarlarda saye az bolghachqa u «qara tenlik» bolup qalghan. Ibraniy tilida «mendin renjidi» we «méni köydürdi» dégen ibariler oxshash. «öz üzümzarimni baqalmighanmen» — bu belkim köchme menide bolup: «Men herdaim dalada bolghachqa, özümni asrash, özümning güzellikimni saqlash-bézesh, perdazlash waqtim yoq idi» dégenliktur. Kédarliqlar charwichi xelq idi, herdaim chédirlarda turatti. Ularning chédirliri qapqara bolsa kérek. Biraq «Sulaymanning perdiliri» bolsa qara yaki toq renglik bolghini bilen, biraq shübhisizki, ularning üstide chirayliq gül-nusqiliri bar idi. □ 1:7 «7-ayet sherhi» — Shulamit hazir ularning awwalqi muhebbetleshken künlirini eslitidu. Shu chaghlarda Sulayman padishah el-yurtlarning heqiqiy ehwalini igilesh üchün padichi qiyapitide Shulamitning yurti, yeni Galiliyege kelgen bolsa kérek. Shunga Shulamit Sulaymanni addiy bir padichi iken dep oylighan. Shulamit uninggha köyüp uni izdigende, u padilar köp bolghan yerlerde (Sulaymanning «hemrahliri» bolghan bashqa padichilar bar yerlerde) aylinip yürgen. Uning ailisini, shundaqla özini izagha qoymasliq üchün, Shulamit özi birnechche qozini élip (8-ayet), padichining qiyapitide öz chirayini körsetmeslik üchün chümperde tartiwalghan. Biraq shundaq niqablinish bilen uning qiyapiti pahishe ayalningkige oxshap qalghan (toy qiliwatqan qizlar chümperde artqandek, pahishe ayallar shu chaghda chümperde artatti. Ular shu turqida erlerge: «Men bügün kéche sen bilen toy qilghudekmen» dep ipadileytti we hemde özining kim ikenlikini yoshuralaytti, elwette). Eger u «söygen padichi» öz padisining nede ikenlikini éytqan bolsa, bundaq awarichilik yaki setlikning hajiti yoq bolatti, elwette. «Kün qiyamda» padisi héch köchmey, muqim bir jayda midirimay yétishi mumkin. «....yénida chümperdilik ayallardek yürüshümni néme hajiti?» — bashqa birxil terjimisi: «Némishqa ténep ketken birsidek chörgilep yürey?» □ 1:8 «I qiz-ayallar arisidiki eng güzili, eger sen buni bilmiseng,...» — bezi alimlar, bu jawabni «Yérusalémning qizliri» bergen, dep qaraydu. «Padichining chédiri yénida öz oghlaqliringni ozuqlandurghin» — yaki «Padichilarning chédirliri yénida öz oghlaqliringni ozuqlandurghin». 8-ayetning sherhi: Bu ayetni sherhlesh tes. Bizningche menisi belkim töwendikidek bolidu. Sulayman padishahning jawabining köchme menisi bar. Padishahning «méning padam»i qoylar emes, belki pütkül Yehudiy xelqi, «padamning izliri» bolsa pütün Israilning héyt-bayram waqitlirida Yérusalémgha chiqqan izliridur, démekchi. Shunga jawabning köchme menisi: «Sen manga tégey déseng, emdi öz yurtungni tashlap, yat yurtta, yat ehwalda, yeni paytext Yérusalémda (Sulaymanning «chédiri»da, yeni uning ordisida, démek) turushqa razi bolushung kérek» dégenliktur. «Öz oghlaqliringni ozuqlandurghin» dégen söz, belkim «Manga tegseng, séningmu «bashqilarni béqish» mes’uliyiting bolidu» dégenliktur. □ 1:11 «(9-11-ayet) sherhi» — qedimki zamanlarda, ottura sherqtiki memliketlerde atlar intayin qedrilinip, «ulagh» ornida ishlitilipla qalmastin, belki ademning hemrahi dep qaralghan; Sulayman özi atlargha bek amraq idi. Misirning atliri bolsa eng ésil idi; Pirewnning atliri Misirning eng ésil éti bolup, chirayliq jabdulatti, elwette. Shuningdek ayetning yene bir nusqisi bar; Misirdiki jeng harwilirini tartqan atlar adette baytallar emes, ayghirlar idi; shunga Sulayman bu oxshitishi bilen, belkim özining Shulamit bilen bille bolghinidin hayajanlan’ghanliqini körsitidu. □ 1:12 «sumbul melhimim puraq chachidu» — «sumbul» ottura sherqtiki nahayiti xushpuraqliq birxil ösümlük. □ 1:13 «Méning söyümlüküm, u manga bir monek murmekkidur» — «murmekki» birxil etir. Ayallar uni kichikkine bir monek qilip baghlap boynigha ésip qoysa, u pütün kün xush puraq chéchip turidu. □ 1:14 «... En-gedidiki üzümzarlarda ösken bir ghunche xéne gülidektur» — Qanaanda (Pelestinde) «En-Gedi»ning üzümzarliri eng ésildur. □ 1:15 «(15-ayet) sherhi» — «Közliring paxteklerdek güzel» — yaki «közliring paxteklerningkidek güzel»; yaki «paxteklerning güzel tebiiti eks etkendek» yaki «paxteklerning qanatliri jewlan qilghandek Shulamitning közliri oynap turatti», dégen menilerni bildürüsh mumkinchiliki bar. Ottura sherqte qizlar bügün’ge qeder yüz qismidin sirt bedinining bashqa jaylirini dégüdek kiyim-kéchek bilen oriwalidighanliqi üchün, qiz-yigitler bir-biri bilen sözleshkende qizning közliri intayin muhim rol oynaydu, elwette. Izahat: — mushu ayette we töwende, «amriqim» dégen söz ibraniy tilida dostluq dégen uqumni öz ichige alidu. Shulamit Sulaymanni we Sulayman Shulamitni bu söz bilen özara «dost» dep ataydu. Dostluq heqiqiy muhebbetning muhim bir qismi; «qoshumche söz»imizde buning üstide toxtilimiz.
☰