Luke
Saadanii Kaimanaꞌo Kuwai
Diꞌoraz kaarita dauaꞌo
Diꞌoraz kaarita Luke saadanii. Wuruꞌu Luke, uruu Gentile naꞌiki daakataa kapam. Aitapaꞌo pidan uruu, dobataꞌo utominpan, naꞌiki uparada Greek paradan kaimanaiman. Uchiꞌikapauzonii daꞌi apostle Paul tuma ukakuwaatinan dono.
Luke saadan kaarita Theophilus atiꞌo, naꞌiki baꞌoran Gentilenao atiꞌo mishidainaouznaa Jesus. Luke aipan mishidainao aitapan mishiꞌo wuruꞌu ĩtominapa-kida-kaoaz. Tominkaru aipan kawanaꞌatiꞌo wuruꞌu Jesus kaawanuz imiꞌi baara ati kazannaataꞌo nii ipai pidannao oiaꞌo ai, Jewnao naꞌiki Gentilenao kapam.
Kainaꞌa iriba Luke kowaadan aimaakan kida dauꞌan. Soo Luke kaaritan idaꞌa karikaonan usaadinpan: angelnao kunuupan dauꞌu, naꞌiki taapainao kaznizonao tukapankan dauꞌu Jesus, ushakatan daunaꞌan; Jesus makon dauꞌu Tominkaru Dapu iti Upaꞌinan dono zii; Samaria san kamunanun dauaꞌo; naꞌiki daonaiora padantan dauaꞌo padaru idaꞌati.
Tuukii Luke paradan toriinapa-karu dauꞌan; Kaimanaꞌo Kuwai konaukii-kida-kao dauꞌan; zunnao kakuda-kao dauꞌan, Jesus naꞌiki apostlenao kaminkaꞌuapa-kao dauꞌan; mapuraataniinao dauꞌan; oiainao pidannao dauꞌan, naꞌiki Kaimanaꞌo Doronaa dauꞌan.
Paul saadanii kapam masakaudaꞌu Luke dauꞌan pakaaritan idaꞌa, 2 Timothy 4:11 naꞌiki Philemon 24 idaꞌa.
Kaarita buutinpan kida
Kaarita sakadinan 1:1-4
Jesus naꞌiki John Chikaawunuupauzo shakatan atii ĩtuubarun 1:5—2:52
John Chikaawunuupauzo kaudin-kizi dauaꞌo 3:1-20
Jesus chikaawunuu-kao naꞌiki utiwaa-kidapa-kao 3:21—4:13
Jesus kaudinan Galilee Baara ii aka 4:14—9:50
Jesus kaudinaanan pamakopan dono Jerusalem iti 9:51—19:27
Jesus shaꞌapatanii kida pazowii-kao uaꞌii 19:28—22:46
Jesus zaamata-kao, naꞌiki uzowii-kao 22:47—23:56
Jesus kadishitan pamawaka-kizi iki, naꞌiki uaidinan pidannao ati 24:1-49
Jesus naꞌaka-kao aokazi iti 24:50-53
1
1 Naobanai Theophilus,
Kainaꞌa iriba pidannao, saadainao ipai Jesus shaꞌapatanii kida aimaakan dauꞌu, naꞌiki ipai Jesus shaꞌapata-kao dauꞌan.
2 Ĩsaada ipai aimaakan, naꞌapa pakawan waabatan kawan ukowaada-kao utukapikinao diꞌiki, ĩnao tukapainao kidaz ipai aimaakan shaꞌapan usakadin-kizi iki, naꞌiki baꞌorainao diꞌiki, kowaadainao kidaz ipai kaiman kidaꞌo ushaꞌapatanii dauꞌu.
3 Ukauꞌan naobanai Theophilus, õdiꞌitapa kaiman-daun aimaakan wuruꞌu shaꞌapata-kariwai kidaz usakadin-kizi iki, naꞌiki õabata kaiman-daun ipai wuru dauꞌanaꞌa aimaakan kida shaꞌapata-kariwaiz. Uruu idi õaipan õsaadan puꞌatizu kaiman-daun ushaꞌapan kawanaꞌati manawun. Ipai usakadin-kizi iki, atii utokon iti.
4 Õsaadan puꞌatizu kaimanaiman, ushaꞌapanum kauꞌan õaipan idi puaitapan kaimanaiman, ipai wuru dauꞌanaꞌa puabatanii kidaz aimaakan shaꞌapan.
Angel aidinan Zechariah ati
5 Aizii Herod king-tinpan dono naꞌiki ukazowautapan dono, ipai amazada Judea Baara ii aka. Kainaꞌa faadaa naꞌiaꞌo umashaapan, Zechariah kiaꞌo uꞌuu. Aizii Zechariah dokozu-daunnao, naꞌapa kapam faadaa-tinpauzonao paꞌidiwaru. Kainaꞌa faadaa, Abijah kiaꞌo uꞌuu, uruu tumaꞌo Zechariah dokozu-daunnao kaudinauzon kotuaꞌa naa. Aizii Zechariah daiaro Elizabeth, faadaa-tinpauzonao kapam oiribannao.
6 Kaiman Zechariah naꞌiki Elizabeth mashaapan Tominkaru awun zaꞌa. Ipai ĩizoꞌatin Tominkaru dyuuza naꞌiki ukakinaori kida.
7 Mazan aonaa Elizabeth kaudanin, ushaꞌapanum kauꞌan maudanich oroo. Aizii naꞌapain maskonnaouꞌu naa oroo, naꞌiki uruu tunarunaouꞌu naa kapam.
8 Baudaꞌapa kamoo Zechariah naꞌiki umin-kaudinannao, wuruꞌu faadaa-tinpainao kidaz zaamata-kao kaudinaꞌo nii Tominkaru Dapu nazo ii. Ushaꞌapanum kauꞌan Abijah idaꞌatanpuinao paꞌidiwaru faadaanao wuruꞌu kaudinaꞌoraz uruu dono. Uruu idi Zechariah naꞌiki umin-kaudinannao shaꞌapataꞌo nii ipai aimaakan, wuruꞌu faadaanao shaꞌapatauzonii kidaz Tominkaru ati.
9 Aizii faadaanao, kainaꞌa ĩshaꞌapatauzonii aimaakan, patukapa-kinaa nii kanomaꞌo nii aizii kaudin, kawaodaꞌo nii kaduunuꞌo Tominkaru ati. Uruu dono Zechariah zaamata-kao. Uruu idi Zechariah morotan naa Tominkaru Dapu iti ukawaodaꞌanan kaduunuꞌo shanaribai altar paawa iti, Tominkaru ati.
10 Aizii kaduunuribai kawaodapa-kao puꞌu, pidannao kasabaꞌukinan paniba itinapu, naꞌiki ĩtoriinpan naa kapam.
11 Upuꞌaꞌa naa angel, Tominkaru diꞌikiꞌo kaawaꞌakan Zechariah diꞌii. Angel kadishitan altar wuruꞌu kaduunuꞌo kawaodapa-kizinaoaz diwaꞌora antanapu.
12 Tuukii Zechariah tariaꞌakan patukapan idi angel.
13 Mazan angel kian uꞌati, “Zechariah, manaꞌa putariaꞌanaꞌa, Tominkaru abata putoriinpan. Kaudaniꞌo nii pudaiaro, okaudanipan dono daonaioraꞌo nii odani nii. Pudakota paꞌi uꞌuu John kii.
14 Aizii ushakatan dono tuukiaꞌo nii pukonaukii-kidanuz naꞌiki ipai baꞌorainao pidannao tuukiaꞌo nii kapam ĩkonaukii-kidanuz.
15 Naꞌiki umanawunuꞌo nii pidan uruu, Tominkaru awun zaꞌa. Aonaa kizi paꞌi utuzan wine naꞌiki maꞌozakaꞌo riwunii. Sariaapaꞌo nii Kaimanaꞌo Doronaa zaamatan uruu ushakatan dono.
16 Naꞌiki uruꞌo nii padanata-kida iriba Israelitenao powaa ati, Naobanai Tominkaru idaꞌati.
17 Naꞌiki uruꞌo nii kiwiita Naobanai uaꞌati, maꞌozakaꞌo nii uruu, naꞌapaꞌo nii manawun umaꞌozakan Elijah kawan, Tominkaru prophetiniz. Naꞌiki ukaimanadan nii daruinao nyukunuu ĩdainao tuma kida. Naꞌiki pidannao wuruꞌu dikintapainao kidaz, utanawatan nii ĩnyukunuu, kaiman kiziꞌi naa ĩaitapan padiꞌitinpan, naꞌapa izoꞌatiinao kawan Tominkaru. Naꞌiki uminziiwa-kidan niꞌi naa Tominkaru pidanannao nyukunuu, ĩizoꞌati kizi uparadan.”
18 Sariapa Zechariah kian angel ati, “Kandii idaꞌanaꞌo nii mooko õaitapan umishiin wuruꞌu pukowaadaniaz aimaakan õꞌati? Ushaꞌapanum kauꞌan õgaru tunarunaouꞌu naa naꞌiki õdaiaro naꞌapa maskonnaouꞌu naa kapam.”
19 Sariapa angel kian uꞌati, “Õgaru Gabriel, Tominkaru diꞌikiꞌo õwaꞌatiꞌikan. Udyuudanii õgaru kowaadaꞌo nii paparadan puꞌati, wuruꞌu kaimanaꞌoraz kuwai.
20 Mazan aonaa pumishidan õkuwaa, wuruꞌu mishiꞌoraz nii ushaꞌapan paainaa kawanaꞌati. Pumamishidakan idi õkuwaa, pumaparadanun nii aizii. Ukauꞌan aonaꞌo nii pukaparadanun, atii õkuwaa mishiinan dauꞌanaꞌo nii zii pukaparadanun koshan.”
21 Upuꞌaꞌa naa pidannao zaudapan Zechariah koditan. Ĩaitapaꞌazon ushaꞌapanum naa wuruꞌu umakoditakanuz kadiman.
22 Udaunaꞌan zii ukoditan ĩꞌidaꞌati. Mazan aonaꞌa naa uparadan nii. Ĩaitapaꞌaka sariapa, Tominkaru tukapa-kidan aimaakan uꞌati. Pamaparadanun idi Zechariah tiwaan naa pakakuwaapan ĩꞌati pakaꞌu idaꞌanaꞌa naa karikaonan.
23 Uipaian daunaꞌan ipai pakaudinkiz, ukiwan naa padapu iti.
24 Aonaa ukotuaꞌikin uruu daunaꞌan Elizabeth kaudanin naa mishi. Mazan aonaa okoditan padapu iki, atii bakaꞌiaudaꞌu kauzu daunaꞌan zii okoditan.
25 Uruu idi okian, “Aizii Tominkaru kamunan-kida mishi õgaru. Uruu idi aonaꞌo nii powaꞌa pidannao dakoopanun.”
Jesus shakatan kowaada-kida-kao
26 Aizii 6 kauzu Elizabeth kaudanin daunaꞌan, uruꞌu naa Tominkaru dyuudan angel, Gabriel kiaꞌoraz uꞌuu, wiizai Nazareth iti, Galilee Baara iaꞌoraz.
27 Udyuudanuzu naꞌakaꞌo nii parada-karu paꞌinaiba zun diꞌiti, Mary kiaꞌo oꞌuu. Joseph, King David takaan-daunuz, aiapanii oroo naꞌiki upishaaniꞌi naa oroo padaronao ati pamin-mazidan nii.
28 Aizii angel kaawan oꞌidaꞌati, sariapa ukian oꞌati, “Kaiman pugaru? Kainaꞌa Tominkaru putuma, naꞌiki tuukii ukamunanun puꞌati,” ukian oꞌati.
29 Tuukii Mary tarian, naꞌiki tuukii odiꞌitinpan ukuwaa dauꞌu, naꞌiki tuukii oaitapaꞌazon naꞌapaꞌoram manawun wuruꞌu ukianuz paꞌati.
30 Mazan angel kian oꞌati, “Mary, manaꞌa putariaꞌanaꞌa, aizii Tominkaru kamunanuꞌuzon puꞌati.
31 Ukauꞌan pukaudanin nii daonaiora idi. Aizii pukaudanipan dono, pudakota paꞌi uꞌuu Jesus kii.
32 Uruu tuubaruꞌo nii, naꞌiki umanawunuꞌo nii pidan, naꞌiki udakota-kao nii Tominkaru umanawunuꞌoraz Dani nii. Naꞌiki Naobanai Tominkaru zaamatan nii uruu king nii, naꞌapa kotuaꞌo udokozu-daun King David kawan.
33 Karikaonanuꞌo nii uking-tinpan Israelitenao ati, wuruꞌu Jacob takaan-daunnaouz, naꞌiki unaobanai-tinapanuz, aonaa naꞌapainim nii ukatokon-tinan.”
34 Udaunaꞌan Mary kian angel ati, “Õgaru paꞌinaꞌo zii zun, aonaꞌo zii daonaiora kiitauzon. Naꞌapam nii mooko õkaudanin?”
35 Angel kian oꞌati, “Kaimanaꞌo Doronaꞌo nii wuruꞌu kaawaꞌoraz puꞌidaꞌati, naꞌiki Tominkaru taan idaꞌanaꞌo nii karikaonan pamaꞌozakan puꞌidaꞌati, wuruꞌu pukaudaninuz. Ukauꞌan pudani, wuruꞌu kaimanaꞌoraz manawun koraidaonaa, aonaꞌoraz oiaꞌo nii uꞌidaꞌa, udakota-kao nii Tominkaru Dani.
36 Puaitapa puiriban taoroꞌo Elizabeth. Pidannao kian aonaa naꞌapainim nii okaudaniizon. Mazan kai oroo kaudaniꞌi naa, 6 kauzuꞌu naa. Omaskonnaoun puꞌaꞌa naa padamata, mazan upuꞌu zii okaudanin.
37 Ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru ati, aonaa aimaakan kashaꞌapannan, turuu ushaꞌapatan shaꞌapaꞌoram aimaakan, aonaꞌoraz turuu puabatan ushaꞌapata-kao.”
38 Sariapa Mary kian, “Õgaru Tominkaru poitoruaba. Marii mooko aimaakan shaꞌapan õꞌati, puparadan kawanaꞌati,” okian. Udaunaꞌan angel makoꞌokan naa oꞌai.
Mary makon Elizabeth diꞌiti
39-40 Kadiman aka udaunaꞌan, uruꞌu naa Mary makon munapo, midukuo-taꞌo wiizai diꞌiti, Judea Baara iaꞌoraz. Omakon atii Zechariah dapu iti. Aizii okaawan sariapa onaubaan Elizabeth.
41 Mary naubaan puꞌu oroo, sariapa Elizabeth abatan paudani dakazatinan patoba nazo ii. Upuꞌaꞌa naa Kaimanaꞌo Doronaa kaawan Elizabeth idaꞌati.
42 Uruu idi Kaimanaꞌo Doronaa aipan ati okian Mary ati diiwaꞌo idaꞌan. “Tuukii manawun Tominkaru kaimanan puꞌati, ipai baꞌoran zunnao ai. Naꞌiki kaiman manawun Tominkaru pudani ati, putoba nazo iaꞌoraz.”
43 Okian koshan, “Kandii niꞌo paꞌan wuruꞌu kaimanaꞌo manawun aimaakan shaꞌapanuz õꞌati, wuruꞌu õnaobanaa daro morowautapanuz õꞌidaꞌati?
44 Punaubaan puꞌu õgaru, sariapa õabatan õdani dakazatinan õtoba nazo ii, ukonaukian idi.
45 Konaukiaꞌo nii manawun pugaru, ushaꞌapanum kauꞌan pumishidan idi wuruꞌu parada-karuz, naꞌiki pumishidan idi mishiꞌo nii umishii-kao wuruꞌu wanaobanaa kowaada-kidaniaz puꞌati,” okian Mary ati.
Mary konaukii-kidan Tominkaru
46 Uruu idi Mary kian.
“Tuukii manawun õkonaukii-kidan wanaobanaa.
47-48 Tuukii manawun õnyukunuu konaukian,
Tominkaru õkazannaatapiki nyukunuitapan idi õgaru,
naꞌiki ukamunan-kidan idi kowas õgaru, papoitoruaba.
Aizii ipaiꞌo nii pidannao diinaꞌitiꞌi, ĩdakotan õgaru konaukiaiba nii.
49 Ushaꞌapanum kauꞌan, Tominkaru maꞌozakaꞌoraz
shaꞌapatan idi kaimanaꞌoraz manawun aimaakan õꞌati.
Mishi uruu umanawunuꞌo ukaimanan.
50 Ipai pidannao taapainaouz Tominkaru umanawunuꞌo nii,
ĩdokozu-daunnao diꞌiki atii ĩwadaunnao diꞌiti, utukapa-kida pakamunanun ĩꞌati.
51 Mishi uruu maꞌozakaꞌo manawun,
pamaꞌozakan idaꞌan ipai uwaataabiꞌian pidannao,
wuruꞌu tuukiaꞌoraz ĩatadinpauzon.
52 Tuubaru kidainao naobanainao, naꞌiki umanawun-tinpainao kidaz,
ipai uwaota-kidan ĩdyaun panaobanai-tinpan ai.
Aizii pidannao waranuitapa-kariwainao,
uzaamata paꞌan ĩdyaun tuubaru kidainao nii.
53 Aizii zamazi-tinainao utaa ipai aimaakan ĩꞌati,
abaapa utaapan ĩdyaun.
Mazan kapuraataniinao, aonaa kanom utaan ĩꞌati.
54 Mishi pakiauzon kawan wadokozu-daunnao ati kotuaꞌa naa,
aizii ukawanaꞌati mishi ukaminkaꞌutan papoitorunao Israelitenaouz.
55 Aonaa mishi umanyukunuutan kotuaꞌo paparadan, ukiauzonuz,
karikaonanuꞌo nii ukamunan-kidan Abraham naꞌiki udainao diinaꞌitiꞌi,”
kiaꞌo Mary kian.
56 Mary naꞌian idikinaudaꞌu kauzu Elizabeth tuma. Udaunaꞌan okiwan naa padapu iti.
John Chikaawunuupauzo
shakatan dauaꞌo
57 Aizii Elizabeth kaudanipan donoꞌo naa, uruꞌu naa okaudanipan, daonaiora mishi odani nii.
58 Aizii omin-dazabazinao, naꞌiki oiribannao abatan naꞌapam Tominkaru kamunanun naꞌiki utukapa-kidan tuukii pakaimanan oꞌati. Tuukii ĩkonaukian paabatan idi okaudanipan, uruu idi baokopa ĩkonaukian otuma.
59 Aizii baudaꞌapa sondii Elizabeth kaudanipan daunaꞌan, uruꞌu naa pidannao kaawan ĩtukapaꞌanan naa ĩdani choota-kao Jewnao kaduz kawanaꞌati. Aizii wuruꞌu pidannaouz aipan naa padakotan uꞌuu Zechariah kii, padaru uu kawan.
60 Mazan udaro kian ĩꞌati, “Aonaa, aonaa naꞌapaꞌo nii mani uꞌuu, John kiaꞌo nii paꞌan uꞌuu.”
61 Sariapa ĩkian oꞌati, “Mazan aonaa baudaꞌapa uiribannao naꞌapaꞌo nii ĩꞌuu.”
62 Udaunaꞌan ĩpishaan udaru pakaꞌu idaꞌan, ĩaipan ukowaadan naꞌapam uaipan paudani uu dakota-kao.
63 Sariapa Zechariah pishaan ĩꞌati kaarita, udaunaꞌan usaadan kaarita idaꞌa kaikapaꞌa: “John kiaꞌo nii uꞌuu.” Tuukii pidannao diꞌitinpan, aonaa ĩzauda-kidan udakotan uꞌuu naꞌapa.
64 Upuꞌaꞌa naa mazan Zechariah kaparadanuꞌukan. Uruu idi tuukii ukonaukii-kidan Tominkaru.
65 Ipai ĩmin-dazabazinao, tuukii ĩdiꞌitinpan. Udaunaꞌan ĩkowaadaabiꞌiaꞌakan naa baꞌorainao ati, ipai wuru dauꞌan kidaꞌa patukapanii kidaz ushaꞌapan. Uruu idi kuwai makon naꞌiki unaꞌaka-kao ipai wiizai kawanaꞌati, wuruꞌu midukuo baawu an kidaꞌoraz wiizainao, Judea Baara ii aka kidaꞌoraz.
66 Uruu idi ipai pidannao wuruꞌu abatainao kidaz kuwai, tuukii manawun ĩdiꞌitinpan, naꞌiki ĩkian, “Ei, kanom kaduzuꞌo nii wuruꞌu koraidaonaaz diinaꞌitiꞌi?” Ushaꞌapanum kauꞌan ĩaitapan idi Tominkaru kainaꞌan utuma.
Zechariah konaukii-kidan
Tominkaru
67 Uruu dono Kaimanaꞌo Doronaa kaawan Zechariah idaꞌati. Kaimanaꞌo Doronaa aipan ati ukowaadan naa Tominkaru paradan pidannao ati. Kaikapaꞌo wuruꞌu ukianuz ĩꞌati:
68 “Wakonaukii-kida wanaobanaa, Israelitenao Tominkarunuz,
ukaawan idi naꞌiki ukaminkaꞌutaꞌanan idi papidanannao,
naꞌiki usoꞌotaꞌanan idi ĩdyaun ĩpatakaꞌuta-kao ai.
69 Utaa zii mishi ipai waunao ati, maꞌozakaꞌo kazannaatin-kinai nii,
papoitoru David takaan-daun idi.
70 Naꞌapa pakiauzon kawanaꞌati kotuaꞌa naa,
kaimanaꞌo paprophetinnao idaꞌan.
71 Ĩkowaadan ukazannaatan nii waunao,
naꞌiki usoꞌotan nii waunao watarubanao ai,
wunao aiaꞌa tuukiaꞌoraz manawun ĩtoꞌora-kizaitapan waunao.
72 Mishi Tominkaru kowaadanii kotuaꞌa naa wadokozu-daunnao ati,
ukamunan-kidan nii ĩdyaun.
Naꞌiki aonaꞌo nii umanyukunuutan
wuruꞌu ukowaadauzoniaz pashaꞌapatan nii ĩꞌati.
73 Kaimanaiman uwaꞌakan mishiꞌoraz paparadan
wadokozu-daun Abraham ati kotuaꞌa naa,
aonaꞌoraz turuu upanaꞌada-kao.
74 Ukowaadauzon uꞌati diinaꞌitiꞌi, ukazannaatan nii waunao watarubanao ai.
Kaiman kizi wamashaapan uꞌati aonaa wataritan biiꞌi mani.
75 Naꞌiki kaiman kizi manawun wamashaapan soo uruu ati baudaꞌapa
naꞌiki waizoꞌati kizi uparadan karikaonan.”
76 Udaunaꞌan ukian.
“Pugaru õdani, pudakota-kao nii
umanawunuꞌo manawun Tominkaru prophetin nii.
Pukiwiitan nii Naobanai uaꞌati,
pusaabaꞌanan naa dunapo umako kizi nii.
77 Naꞌiki pukowaada kiziꞌi naa upidanannao ati,
ĩaitapa kizi ukazannaatan nii ĩdyaun,
umainaabatan niꞌi naa ipai ĩꞌoian.
78 Mishi kaimanaꞌo naꞌiki kamunanuꞌo manawun wuruꞌu waTominkarunuz.
Uruu aipan atiꞌo nii wuruꞌu kazannaatin-kinai waꞌatinuz kainaꞌiki.
Uwaꞌatin nii kainaꞌiki kamoo koditan kawanuꞌo nii.
79 Naꞌiki ukanadapan nii ipai waunao mashaapainaouz marutaꞌo-karuꞌu,
naꞌiki kichanaꞌikitinainaouz pamawakan ai.
Naꞌiki kaimanaꞌo nii unaꞌakapan waunao,
utukapa-kidan nii waꞌati kaimanaꞌo mashaapa-karu,” Zechariah kian.
80 Uruu idi John dyaupain naa, atii utuubarun. Aizii unyukunuu maꞌozaka kapam udyaupain Tominkaru dauꞌati. Aizii umashaapan mapidantakaꞌo amazada ii aka. Atii baudaꞌapa kamoo, ukaudinan kamoon kaawan naa. Uruu dono ukakuwaapatinan naa pidannao ati, wuruꞌu Israelitenao kidaz.