Jonah
Hay Aat Ten Liblu
Hay Nangitudo' eten Liblu: hi Jonah.
Hay Nangitud'an Jonah eten Liblu: nan Hudyu.
Hay Pohdon nan Ngadan ten Liblun Ibaga: balug.
Hay Gutud hi Nangitud'anan ten Liblu: hidin 760 B.C. nin.
Hay Teman ten Liblu: waday homo' Apo Dios hinan Hentil an numpunhituh nan abablubabluy, at bo'on nan Hudyu ya anggay di pangipattiganah homo'na.
Hay Outline ten Liblu:
Hay aat di NIPAAD ay Jonah (1:1-2)
Hay aat di LIMMAYAWAN Jonah (1:3)
Hay aat di MOLTAN Jonah (1:4-17)
Hay aat di INLUWALUN Jonah (2:1-9)
Hay aat di NABALIWAN Jonah (2:10)
Hay aat di NIMANDAL ay Jonah (3:1-2)
Hay aat di MENSAHEN Jonah (3:3-10)
Hay aat di BUNGOT Jonah (4:1-11).
1
Hay Limmayawan Jonah ay Apo Dios
Wa han ohay algaw ya himmapit hi Apo Dios ay Jonah* an hina' Amittai an inalinay, “Umuy'ad Nineveh an ongol an babluy ta padanam nan tataguh di ti nan gunda pangatan hinan nappuhi, ya inila' nan ina'inatda.”
Mu hi Jonah ya inlayawanah Apo Dios, at immuy ad Joppa, ya waday inah'upanah pupul an umuy ad Tarshish.§ Ya indatnay punlugana, at ni'lugan hinan pupul.
Mu unat goh impadehda ta immuydah nan gagwan di baybay ya hennag Apo Dios nan mabi'ah an puo' an atata'ot an punhinnigiona din pupul an hi'ihi'itangan an mapa"i. At daden muntamuh nan pupul ya ma'atta'otda, at way ohan didaan mumpabadangdah nan diosda. Ya nun'itapaldah nan baybay din udum an kalgada ta way aton nan pupul an yumapaw ta adi munlonong.
Mu hi Jonah ya wah nan hiluk di pupul an na'allo'an. Ya immuy nan kapitan di pupul ay hiya, ya inalinan hiyay, “Anaad udot ta wah tu'an momollo'? Bumangon'a ta munluwalu'ah nan Dios an dayawom ta olom ni' ya elwang ditu'u ta adi tu'u mun'atoy!”
Nan muntamuh nan pupul ya inaliday, “Mumbubunnutan tu'u ta innilaon tu'uy ngadan ay ditu'uy dumalat eten holtapon tu'u.” At numbibinnunutda, ya nabunut di ngadan Jonah. Ya inalidan hiyay, “Ibaagmun da'mih un he"ay dumalat hitun umat hitun atata'ot an ma'ma'at! Hay tamum? Ya ngadan di babluy hi nalpuwam? Ya hay ngadan di ad holag hi nalpuwam?”
Ya tembalna an inalinay, “Ha"in ya holaga' hi Hudyu* an hay dayawo' ya hi Apo Dios an wad abuniyan an Hiyay nunlumuh nan baybay ya tun luta.”
10 At ma'atta'otda ahan, ya inalidan hiyay, “Hay inatmu tuwali?” (Mu inilada an unna ilayawan hi Apo Dios ti hiyah ne inalinan dida.)
11 Ya gunna iyal'alla din puo', ya gun umongol di dalluyun hinan baybay. At inalin daden mumpuntamuh nan pupul ay hiyay, “Hay atonmi mah ay he"a ta way aton nan puo' an duminong?”
12 Ya inalin Jonah di, “Itapala' hinan baybay ta way aton nan puo' an duminong, at mi'id di al'alih nan baybay. Ti inila' an ha"in di dimmalat hi immalian ten mabi'ah an puo' an nilagatanyu.”
13 Ya ta"on un umat hinay inalin Jonah ya impadah nan muntamuh pupul an gun munggaud ta pohdondan ipada'al nan pupul hinan pingit di baybay. Mu mi'id di abalinanda ti gun umal'alla din puo'. 14 At hay inatda ya ingkiladan numpabadang ay Apo Dios an inaliday, “Hom'on ni' da'mi, O Apo Dios, ta adi ami mamolta an dumalat hi atayan ten tagu, ya adi da'mi goh pabaholon ti He"ay nangipabi'ah eten puo'!” 15 At lina"uydah Jonah, ya impa'bawdah nan baybay. Ya himbumagga ya maphod an mi'id al'alih nan baybay. 16 Ya henen na'at ya nidugah ahan di ta'ot nan mumpuntamun Apo Dios, at nun'onongdan Hiya, ya inhapatadan Hiyay itamuanda.
17 Mu hi Apo Dios ya indadaanay ongol an ekan, at inu'munah Jonah. At hiya ya nihinah nan putun di ekan hi tuluy algaw ya tuluy labi.
* 1:1 Hay pohdonan ibaga ya balug. Ya hay babluy hi nalpuwana ya ad Gath Hepher hinan babluy ad Zebulun (II Ki. 14:25; Josh. 19:10, 13), ya hay nunhulbianan Apo Dios ya hidin 800-750 B.C. Ya mid mapto' ya heten ulgud ya na'at hidin 764-763 B.C. (bahaom nan footnote di Jon. 3:6 ta innilaom di agutudna). 1:1 Hay pohdonan ibaga ya na'na'unnud. 1:2 Hiyah ne kapitulyun nan i'Assyria. Ya ongol di pamaholan nan Hudyuh nan i'Assyria ti Hentilda, ya immannung an magadyuh di tawon hi pama"ian nan i'Assyria ad Israel an na'at hidin 722 B.C. § 1:3 Mid mapto' ya hiyah ne siudad ad Tartessus hi ad Spain. * 1:9 Unu Hebrew. 1:17 Ta"on un ad ugwan an timpu ya ihnay ulgudondah aat nan ongol an ekan an mangu'mun hi tagu. 1:17 Hay pohdon nan tuluy algaw ya tuluy labi an ituduh nan ugalin di Hudyu ya ohay algaw (an 24 di olas), ya na'udman hinan olas di duway algaw (an waday oha mah ni' an olas hinan hin'algawan). At adi tu'u nomnomon an nihinah Jonah nan ekan hi 72 an olas (ti 24+24+24 = 72) ti mabalin an un 26 an olas ya anggay (24+1+1=26). At umat goh ay Jesus an nihinad dolom hi tuluy algaw ya tuluy labi (Mat. 12:40) ti mabalin an un 37 an olas ya anggay (ti gulat ta natoy hidin Alemanah din 5 PM at wada pay di ohan olas eden algaw ya un umaliy Habadu hidin 6 PM, ya nan 6 PM hidin Habaduh engganah nan mehnod an 6 PM ya 24 an olas, ya gulat ta namahuan hidin 6 AM hidin Duminggu at ma'udman goh hi 12 an olas, at 1+24+12=37).