☰ Ibraniylargha 11
11
Étiqad-ishench — ötkenki guwahchilar
1 Étiqad bolsa ümid qilghan ishlarning réalliqtiki ipadisi we körünmeydighan shey’ilerning delilidur.□ 2 Chünki burunqi mötiwerlirimiz qedimde mana shu étiqad bilen Xudadin kelgen yaxshi guwahliqni alghan.□
3 Biz étiqad arqiliq kainatning Xudaning söz-kalami bilen ornitilghanliqini, shundaqla biz körüwatqan mewjudatlarning körgili bolidighan shey’ilerdin chiqqan emeslikini chüshineleymiz.□  ■
4 Étiqadi bolghachqa Habil Qabilningkidinmu ewzel bir qurbanliqni Xudagha atighan; étiqadi bolghachqa Xuda uning atighanlirini teriplep, uninggha heqqaniy dep guwahliq berdi. Gerche ölgen bolsimu, étiqadi bilen u yenila bizge gep qilmaqta.■
5 Étiqadi bolghachqa, Hanox ölümni körmeyla ershke kötürüldi; Xuda uni kötürüp élip ketkechke, u yer yüzide héch tépilmidi. Sewebi u élip kétilishtin ilgiri, Xudani xursen qilghan adem dep teriplen’genidi.■ 6 Emdilikte étiqad bolmay turup, Xudani xursen qilish mumkin emes; chünki Xudaning aldigha baridighan kishi Uning barliqigha, shundaqla Uning Özini izdigenlerge ejrini qayturghuchi ikenlikige ishinishi kérek.
7 Étiqadi bolghachqa, Nuh téxi körülüp baqmighan weqeler heqqide Xuda teripidin agahlandurulghanda, ixlasmenlik qorqunchi bilen ailisidikilerni qutquzush üchün yoghan bir kéme yasidi; hemde étiqadi arqiliq shundaq qilip pütkül dunyadikilerning gunahliri üstidin höküm chiqardi, shundaqla étiqadtin bolghan heqqaniyliqqa mirasxor boldi.□  ■
8 Étiqadi bolghachqa, Xuda Ibrahimni uninggha miras süpitide bermekchi bolghan zémin’gha bérishqa chaqirghanda, u itaet qildi; u qeyerge baridighanliqini bilmey turup yolgha chiqti.■ 9 Étiqadi bolghachqa u wede qilin’ghan zéminda, xuddi yaqa yurtta turghandek musapir bolup chédirlarni makan qilip yashidi. Xudaning uninggha qilghan wedisining ortaq mirasxorliri bolghan Ishaq we Yaquplarmu uning bilen birge shuninggha oxshash yashidi. 10 Ibrahimning shundaq qilishidiki seweb, u ulliri mustehkem bolghan sheherni kütkenidi; sheherning layihiligüchi hem qurghuchisi Xuda Özidur.
11 Étiqadi bolghachqa Sarah gerche yashinip qalghan, tughut yéshidin ötken bolsimu, hamilidar bolush iqtidarigha ige boldi; chünki u wede qilghan Xudani ishenchlik dep qaraytti. □  ■ 12 Buning bilen birla ademdin, yeni ölgen ademdek bolup qalghan bir ademdin asmandiki yultuzlardek köp, déngiz sahilidiki qumdek sansiz ewladlar barliqqa keldi.■
13 Bu kishilerning hemmisi Xudaning wede qilghanlirigha muyesser bolmay turupla étiqadi bolghan halda alemdin ötti. Biraq ular hayat waqtida bularning kelgüside emelge ashurulidighanliqini yiraqtin körüp, quchaq échip xursenlik bilen kütken we özlirini yer yüzide musapir we yoluchi dep ashkare éytqanidi. ■ 14 Bu bundaq sözlerni qilghan kishilerning bir wetenni teshna bolup izdewatqanliqini éniq ipadileydu. 15 Derweqe, ular öz yurtini séghin’ghan bolsa, qaytip kétish pursiti chiqqan bolatti. 16 Lékin ular uningdinmu ewzel, yeni ershtiki bir makanni telpünüp izdimekte. Shuning üchün, Xudaning özlirining Xudasi dep atilishidin nomus qilmaydu; chünki mana, U ular üchün bir sheher hazirlighan.■
17-18 Ibrahim Xuda teripidin sinalghinida, étiqadi bolghachqa oghli Ishaqni qurbanliq süpitide Xudagha atidi; gerche u Xudaning wedilirini, jümlidin «Séning namingni dawamlashturidighan nesling bolsa Ishaqtin kélip chiqidu» déginini tapshuruwalghan bolsimu, u yenila birdinbir oghlini qurban qilishqa teyyar turdi. ■ 19 Chünki u hetta Ishaq ölgen teqdirdimu, Xudaning uni tirildürüshke qadir ikenlikige ishendi. Mundaqche éytqanda, Ishaqni ölümdin tirildürülgendek qaytidin tapshuruwaldi.
20 Étiqadi bolghachqa, Ishaq oghulliri Yaqup bilen Esawning kelgüsi ishlirigha xeyrlik tilep dua qildi.■
21 Étiqadi bolghachqa, Yaqup alemdin ötüsh aldida Yüsüpning ikki oghlining herbiri üchün xeyrlik dua qilip, hasisigha tayinip turup Xudagha sejde qildi. □  ■ 22 Étiqadi bolghachqa, Yüsüp sekratqa chüshüp qalghanda, beni Israilning Misirdin chiqip kétidighanliqini tilgha aldi hemde özining ustixanliri toghruluqmu emr qildi.□  ■
23 Étiqadi bolghachqa, Musa tughulghanda, uning ata-anisi uni üch ay yoshurdi; chünki ular Musaning yéqimliq bir bala ikenlikini kördi, padishahning permanidinmu qorqmidi. □  ■ 24 Étiqadi bolghachqa, Musa chong bolup ulugh zat bolghandin kéyin, «Pirewning qizining oghli» dégen ataqta turiwérishni ret qilip, 25 gunah ichidiki lezzetlerdin waqitliq behrimen bolushning ornigha, Xudaning xelqi bilen bille azab chékishni ewzel kördi. ■ 26 U Mesihke qaritilghan haqaretke uchrashni Misirning xezinisidiki bayliqlargha ige bolushtinmu ewzel bildi. Chünki közlirini ershtiki in’amgha tikiwatatti. □ 27 Étiqadi bolghachqa, u padishahning ghezipidinmu qorqmay Misirdin chiqip ketti. Japa-musheqqetke chididi, chünki Közge Körünmigüchi uning közige körünüp turghandek idi. 28 Étiqadi bolghachqa, u «tunji oghlining jénini alghuchi» perishtining Israillargha tegmesliki üchün tunji «ötüp kétish» héytini ötküzüp, shuninggha munasiwetlik qanni buyrulghini boyiche sépip-sürkidi.□  ■
29 Étiqadi bolghachqa, Israillar Qizil déngizdin xuddi quruqluqta mangghandek méngip ötti. Biraq ularni qoghlap kelgen Misirliqlar ötmekchi bolghanda sugha gherq boldi.■
30 Étiqadi bolghachqa, xelq yette kün Yérixo shehirining sépilini aylan’ghandin kéyin sépil örüldi.□  ■
31 Étiqadi bolghachqa, pahishe ayal Rahab Israil charlighuchilirini dostlarche kütüwalghachqa, itaetsizler bolghan öz shehiridikiler bilen birlikte halak bolmidi.■
32 Men yene némishqa sözlep olturay? Gidéon, Baraq, Shimshon, Yeftah, Dawut, Samuil we qalghan bashqa peyghemberler toghrisida éytip kelsem waqit yetmeydu. ■ 33 Ular étiqadi bilen ellerning üstidin ghalib keldi, adalet yürgüzdi, Xuda wede qilghanlargha érishti, shirlarning aghzilirini étip qoydi, □  ■ 34 dehshetlik otning yalqunini öchürdi, qilichning tighidin qéchip qutuldi, ajizliqtin kücheydi, jenglerde baturluq körsetti, yat ellerning qoshunlirini téri-pireng qildi. □  ■ 35 Étiqadi bolghachqa, ayallar ölgen uruq-tughqanlirini ölümdin tirildürgüzüp qayturuwaldi; biraq bashqilar kelgüside téximu yaxshi halda ölümdin tirileyli dep, qutulush yolini ret qilip qiyinilishqa berdashliq berdi. ■ 36 Yene beziler sinilip xar-mesxirilerge uchrap qamchilandi, beziler hetta kishenlinip zindan’gha tashlandi; □  ■ 37 ular chalma-kések qilip öltürüldi, here bilen herilinip parchilandi, sinaqlarni béshidin ötküzdi, qilichlinip öltürüldi; ular qoy-öchke térilirini yépincha qilghan halda sersan bolup yürdi, namratliqta yashidi, qiyin-qistaqqa uchridi, xorlandi □  ■ 38 (ular bu dunyagha zaye ketkenidi), chöllerde, taghlarda, öngkürlerde we gemilerde sergerdan bolup yürdi.
39 Bularning hemmisi étiqadi bilen Xudaning Öz guwahi bilen teriplen’gen bolsimu, Xudaning wede qilghinigha eyni boyiche érishkini yoq. □ 40 Emdilikte Xuda bizler üchün téximu ewzel bir nishan-meqsetni békitken bolup, ular bizsiz kamaletke yetküzülmeydu.□
 
 
□ 11:1 «Étiqad bolsa ümid qilghan ishlarning réalliqtiki ipadisi» — yaki «étiqad bolsa ümid qilghan ishlarning mutleq xatirjemliki». Démisekmu, Injilda «ümid» daim dégüdek müjmel bir arzu emes, belki Xudaning wedilirige ching baghlan’ghan ishtur. □ 11:2 «Chünki burunqi mötiwerlirimiz qedimde mana shu étiqad bilen Xudadin kelgen yaxshi guwahliqni alghan» — «burunqi mötiwerlirimiz» dégenlik grék tilida «aqsaqallirimiz». Démek, ibraniylarning ata-bowiliri arisida étiqad teripide ülgiler we yol bashlighuchi bolghanlar. □ 11:3 «Biz étiqad arqiliq kainatning Xudaning söz-kalami bilen ornitilghanliqini ... chüshineleymiz» — yaki «biz étiqad arqiliq dewr-zamanlarning Xudaning söz-kalami bilen ornitilghanliqini ... chüshineleymiz». ■ 11:3 Yar. 1:1; Zeb. 33:6; Yuh. 1:10; Rim. 4:17; Ef. 3:9; Kol. 1:16. ■ 11:4 Yar. 4:4; Mat. 23:35. ■ 11:5 Yar. 5:22,24. □ 11:7 «Étiqadi bolghachqa, Nuh .. . ailisidikilerni qutquzush üchün yoghan bir kéme yasidi» — «yoghan kéme» grék tilida «sanduq» dégen söz bilen ipadilinidu. Chünki kéme sanduq sheklide idi («Yar.» 6-7-babni körüng). ■ 11:7 Yar. 6:13. ■ 11:8 Yar. 12:4. □ 11:11 «Étiqadi bolghachqa Sarah gerche yashinip qalghan, tughut yéshidin ötken bolsimu, hamilidar bolush iqtidarigha ige boldi; chünki u wede qilghan Xudani ishenchlik dep qaraytti» — bezi terjimiliride bu jümlide közde tutulghan étiqad igisi Sarah emes, belki Ibrahim dep qarilidu. Birnechche seweblerdin (jümlidin bala tughushta küch, yeni hamilidar bolush iqtidari kérek bolghini er kishi emes, belki ayal kishi bolghanliqidin!), körsitilgen étiqadchini Sarah dep qaraymiz. U Xudaning sözidin gumanlan’ghandin kéyin, eyiblen’gen bolup andin ching étiqadta turghan bolushi mumkin («Yar.» 18:1-15ni körüng). ■ 11:11 Yar. 17:19; 21:2; Luqa 1:36. ■ 11:12 Yar. 15:5; 22:17; Rim. 4:18. ■ 11:13 Yar. 23:4; 47:9; Yuh. 8:53. ■ 11:16 Mis. 3:6; Mat. 22:32; Ros. 7:32. ■ 11:17-18 Yar. 22:10; Yar. 21:12; Rim. 9:7; Gal. 3:29. ■ 11:20 Yar. 27:28,39. □ 11:21 «Étiqadi bolghachqa, Yaqup alemdin ötüsh aldida Yüsüpning ikki oghlining herbiri üchün xeyrlik dua qilip, hasisigha tayinip turup Xudagha sejde qildi» — «Yar.» 47:31 (grék tilidiki «Septuagint» (LXX) dégen terjimisi)ni körüng. ■ 11:21 Yar. 47:31; 48:15. □ 11:22 «Étiqadi bolghachqa, Yüsüp sekratqa chüshüp qalghanda, beni Israilning Misirdin chiqip kétidighanliqini tilgha aldi hemde özining ustixanliri toghruluqmu emr qildi» — Yüsüpning emri bolsa «Siler Misirdin chiqqininglarda méning ustixanlirimni élip kétinglar» dégenlik idi. «Yar.» 50:24 we «Mis.» 18:19ni körüng. ■ 11:22 Yar. 50:24. □ 11:23 «Étiqadi bolghachqa, Musa tughulghanda, uning ata-anisi uni üch ay yoshurdi; chünki ular Musaning yéqimliq bir bala ikenlikini kördi, padishahning permanidinmu qorqmidi» — «yéqimliq bir bala» bu söz choqum Musaning bir alahidilikini, uning Xudagha yaqidighanliqini körsetse kérek («Ros.» 7:20nimu körüng). ■ 11:23 Mis. 2:2; Ros. 7:20. ■ 11:25 Zeb. 84:10 □ 11:26 «U (Musa) Mesihke qaritilghan haqaretke uchrashni Misirning xezinisidiki bayliqlargha ige bolushtinmu ewzel bildi...» — «Mesihke qaritilghan haqaret» dégen söz belkim Mesihning herdaim (hetta dunyagha kélishidin ilgiri) Öz xelqi bilen bir ikenlikini körsitidu. Bu ajayib ibare toghruluq «qoshumche söz»imizde toxtilimiz. □ 11:28 «Étiqadi bolghachqa, u «tunji oghlining jénini alghuchi» perishtining Israillargha tegmesliki üchün tunji «ötüp kétish» héytini ötküzüp, shuninggha munasiwetlik qanni buyrulghini boyiche sépip-sürkidi» — bu weqelerni chüshinish üchün «Mis.» 12-babqa qaralsun. ■ 11:28 Mis. 12:21. ■ 11:29 Mis. 14:22. □ 11:30 «Étiqadi bolghachqa, xelq yette kün Yérixo shehirining sépilini aylan’ghandin kéyin sépil örüldi» — Yérixo shehiri Israillar Misirdiki qulluqtin qutulup, Xuda bérishke wede qilghan Qanaan zéminida jeng qilmayla igiligen tunji sheher. «Yeshua» 6-babni körüng. ■ 11:30 Ye. 6:20. ■ 11:31 Ye. 2:1; 6:23; Yaq. 2:25. ■ 11:32 Hak. 4:6; 6:11; 11:1; 12:7; 13:24; 1Sam. 17:45; 1Sam. 12:2. □ 11:33 «Ular étiqadi bilen ellerning üstidin ghalib keldi, adalet yürgüzdi...» — «adalet yürgüzdi» belkim Dawuttek adilliq bilen yurt sorashlirini, yaki Ayuptek bashqilarning derdige yétishni (mesilen, «Ayup» 29:12-17, 31-babni körüng) körsitidu. «ular étiqadi bilen ... Xuda wede qilghanlargha érishti, shirlarning aghzilirini étip qoydi...» — bir qétim Daniyal peyghember shir uwisigha tashlan’ghan, biraq u Xudagha bolghan étiqadi wejidin shirlardin qutulup qalghan. «Dan.» 6-babni körüng. ■ 11:33 Hak. 14:6; 1Sam. 17:34; Dan. 6:23. □ 11:34 «dehshetlik otning yalqunini öchürdi,...» — mesilen, «Dan.» 3-babni körüng. ■ 11:34 1Sam. 20:1; 1Pad. 19:3; 2Pad. 6:16; Ayup 42:10; Zeb. 66:12; Yesh. 38:21; Yo. 3:10 ■ 11:35 1Pad. 17:23; 2Pad. 4:36; Ros. 22:25. □ 11:36 «Yene beziler sinilip xar-mesxirilerge uchrap qamchilandi, beziler hetta kishenlinip zindan’gha tashlandi» — Tewratta mushundaq misallar nurghun. 35-ayette körsitilgen azablar we ushbu babta bezi bashqa ishlar «Makabbiylar» dégen tarixiy kitab (1-, 2- we 4-tom)da xatirilinidu. Bu kitab Tewratning bir qismi bolmisimu, tarixshunaslar teripidin asasen ishenchlik dep qarilidu. ■ 11:36 Yer. 20:2. □ 11:37 «...here bilen herilinip parchilandi...» — Yehudiy xelqining bezi tarixliri boyiche Manasseh padishah Yeshaya peyghemberni shundaq qilghan. Tewrat özide mushu tarix xatirilenmigen. ■ 11:37 1Pad. 21:13; 2Pad. 1:8; Mat. 3:4. □ 11:39 «Bularning hemmisi étiqadi bilen Xudaning öz guwahi bilen teriplen’gen bolsimu, Xudaning wede qilghinigha eyni boyiche érishkini yoq» — «érishkini yoq» dégenlik yer yüzide tirik waqtida érishmigen, démekchi. Tirilgende pütünley bashqiche bolidu, elwette! □ 11:40 «Emdilikte Xuda bizler üchün téximu ewzel bir nishan-meqsetni békitken bolup, ular bizsiz kamaletke yetküzülmeydu» — démek, ular bizni kütüshi kérek, yéngi ehdidin behrimen bolghan étiqadchi bizler bilen teng kamaletke yetküzülidu.
☰