10
Mesihning bir qétimliq qurbanliqi
Tewrat qanuni kelgüside élip kélinidighan güzel ishlarning öz eynini emes, belki ularning kölenggisinila süretlep bergechke, u telep qilin’ghan, yilmuyil sunulup kéliwatqan oxshash qurbanliqlar arqiliq Xudagha yéqinlashmaqchi bolghanlarni hergizmu mukemmel qilalmaydu. Bolmisa, mushu qurbanliqlarning sunulushi axirlishatti, chünki ibadet qilghuchilar pak qilinip, wijdani yene öz gunahliri tüpeylidin azablanmaytti. Halbuki, mushu qurbanliqlar yilmuyil öz gunahlirini özlirige eslitip turidu. Chünki buqa we öchkilerning qéni gunahlarni hergiz élip tashliyalmaydu. Shuning üchün, U dunyagha kelgende mundaq dégen: —
«Ne qurbanliq, ne atighan ashliq hediyeliri bolsa Séning telep-arzuyung emes,
Biraq Sen Men üchün bir ten teyyarlap berding;  
Ne köydürme qurbanliqlar, ne gunah qurbanliqidinmu söyünmiding;
Shunga jawab berdimki — «Mana Men keldim!
— Qanun desturungda Men toghruluq pütülgendek —
I Xuda, iradengni emelge ashurush üchün keldim».
  
 
U yuqirida: «Ne qurbanliq, ne ashliq hediyeliri, ne köydürme qurbanliqlar ne gunahni tiligüchi qurbanliqlar Séning telep-arzuyung emes, Sen ulardinmu söyünmiding» (bu qurbanliqlar Tewrat qanunining telipi boyiche sunulushi kérek idi) déginidin kéyin yene: «Séning iradengni emelge ashurush üchün keldim» dégen. Démek, Xuda kéyinkisini küchke ige qilish üchün, aldinqisini emeldin qalduridu.
10 Xudaning bu iradisi boyiche Eysa Mesihning ténining bir yolila qurban qilinishi arqiliq biz gunahtin paklinip, Xudagha atalduq.  
11 Her kahin her küni ibadet xizmitide turidu, shundaqla gunahlarni hergiz saqit qilalmaydighan oxshash xildiki qurbanliqlarni Xudagha qayta-qayta sunidu. 12 Biraq, bu kahin bolsa gunahlar üchün birla qétimliq menggü inawetlik bir qurbanliqni sun’ghandin kéyin, Xudaning ong yénida olturdi;    13 U shu yerde «düshmenliri Öz ayighi astida textiper qilin’ghuche» kütidu. 14 U mushu birla qurbanliq bilen Xudagha atap pak-muqeddes qilin’ghanlarni menggüge mukemmel qildi. 15 Muqeddes yazmilarda pütülgendek, Muqeddes Rohmu bu heqte bizge guwahliq béridu. Chünki U awwal: —
16 «U künlerdin kéyin, Méning ular bilen tüzidighan ehdem mana shuki, deydu Perwerdigar;
Men Öz tewrat-qanunlirimni ularning zéhin-eqligimu salimen,
Hemde ularning qelbigimu pütimen» dégendin kéyin, U yene: —
17 «Ularning gunahliri we itaetsizlikirini menggüge ésimdin chiqiriwétimen» — dégen.  
18 Emdi shu yolda gunahlar kechürüm qilin’ghaniken, gunahlar üchün qurbanliq qilishning hajitimu qalmaydu.
 
Emdi Xudagha yéqinlishayli!
19 Shuning üchün, ey qérindashlar, Eysaning qéni arqiliq eng muqeddes jaygha kirishke jür’ǝtlik bolup, 20 (U bizge échip bergen, ibadetxanining perdisidin (yeni, Uning et-ténidin) ötidighan shu yipyéngi, hayatliq yoli bilen) 21 shundaqla Xudaning ailisini bashquridighan bizning ulugh kahinimiz bolghanliqi bilen, 22 dillirimiz wijdandiki bulghunushlardin sépilish bilen paklan’ghan we bedinimiz sap su bilen yuyulghandek tazilan’ghan halda étiqadning toluq jezm-xatirjemliki we semimiy qelb bilen Xudagha yéqinlishayli!    23 Emdi étirap qilghan ümidimizde tewrenmey ching turayli (chünki wede Bergüchi bolsa sözide turghuchidur) 24 we méhir-muhebbet körsitish we güzel ish qilishqa bir-birimizni qandaq qozghash we righbetlendürüshni oylayli. 25 Beziler adet qiliwalghandek, jamaette jem bolushtin bash tartmayli, belki bir-birimizni jékilep-ilhamlandurayli; bolupmu shu künining yéqinlashqanliqini bayqighininglarda, téximu shundaq qilayli.
26 Heqiqetni tonushqa nésip bolghandin kéyin, yenila qesten gunah ötküzüwersek, u chaghda gunahlar üchün sunulidighan bashqa bir qurbanliq bolmas, 27 belki bizge qalidighini peqet soraq, shundaqla Xuda bilen qarshilishidighanlarni yep tügitishke teyyar turidighan yalqunluq otni qorqunch ichide kütüshla, xalas. 28 Emdi Musagha chüshürülgen Tewrat qanunini közge ilmighan herqandaq kishi ikki yaki üch guwahchining ispati bolsa, kengchilik qilinmayla öltürületti. 29 Undaqta, bir kishi Xudaning Oghlini depsende qilsa, Xudaning ehdisining qénigha, yeni özini pak qilghan qan’gha napak dep qarisa, shepqet qilghuchi Rohni haqaret qilsa, buningdin téximu éghir jazagha layiq hésablinidu, dep oylimamsiler?
30 Chünki Tewratta «Intiqam Méningkidur, kishining qilmishlirini öz béshigha özüm yandurimen, deydu Perwerdigar» we «Perwerdigar Öz xelqini soraqqa tartidu» dégüchini bilimiz.    31 Menggü hayat Xudaning qollirigha chüshüp jazalinish neqeder dehshetlik ish-he!
32 Emdi siler yorutulushtin kéyin, azab-oqubetlik, qattiq küreshlerge berdashliq bergen ashu burunqi künlerni ésinglarda tutunglar. 33 Bezi waqitlarda reswa qilinip haqaretlesh we xarlinishlargha uchridinglar we bezi waqitlarda mushundaq muamililerge uchrighanlargha derddash boldunglar. 34 Chünki siler hem mehbuslarning derdige ortaq boldunglar hem mal-mülkünglar bulan’ghandimu, kelgüside téximu ésil hem yoqap ketmeydighan baqiy teelluqatqa ige bolidighanliqinglarni bilgechke, xushalliq bilen bu ishni qobul qildinglar.    35 Shuning üchün, jasaritinglarni yoqatmanglar, uningdin intayin zor in’am bolidu.
36 Chünki Xudaning iradisige emel qilip, Uning wede qilghinigha muyesser bolush üchün, sewr-chidam qilishinglargha toghra kélidu. 37 Chünki muqeddes yazmilarda Xuda mundaq dégen: —
«Peqet azghine waqittin kéyinla»,
«Kelgüchi derweqe yétip kélidu,
U kéchikmeydu.  
38 Biraq heqqaniy bolghuchi étiqad bilen yashaydu;
Lékin u keynige chékinse,
Jénim uningdin söyünmeydu».   39 Halbuki, biz bolsaq keynige chékinip halak bolidighanlardin emes, belki étiqad bilen öz jénimizni igiligenlerdindurmiz.
 
 
10:1 Kol. 2:17; Ibr. 8:5. 10:4 Law. 16:14; Chöl. 19:4; Ibr. 9:13. 10:5 «Shuning üchün, U dunyagha kelgende mundaq dégen: —» — «U» — Mesihni körsitidu. 10:5 Zeb. 40:6; Yesh. 1:11; Yer. 6:20; Am. 5:21. 10:7 «....Shunga jawab berdimki — «Mana Men keldim! — qanun desturungda Men toghruluq pütülgendek — I Xuda, iradengni emelge ashurush üchün keldim»» — (5-7-ayet) «Zeb.» 40:6-8 (kona grék «Séptuagint» (LXX) terjimisidin). Bu ayetlerde Tewrattiki töt xil asasiy qurbanliq (inaqliq yaki teshekkür qurbanliqliri (rehmet qurbanliqliri), ashliq hediyeliri, köydürme we gunahni tiligüchi qurbanliqlar) tilgha élinidu. Démisekmu, Mesih bu sözlerni Özi dunyagha kélishidin 1000 yilche burun Öz Rohi arqiliq Zeburda Dawut peyghemberning aghzidin béxaret süpitide aldin’ala eytidu. 10:7 Zeb. 40:7, 8 10:9 «Démek, Xuda kéyinkisini küchke ige qilish üchün, aldinqisini emeldin qalduridu» — «aldinqisi» belkim (1) yuqirida tilgha élin’ghan kona ehdige munasiwetlik qurbanliqlarni yaki (2) kona ehdining özini körsitidu; «kéyinkisi» (yaki «ikkinchisi») bolsa (3) Eysa Mesihning birdinbir qurbanliqi yaki (4) 9-ayette körsitilgen «Xudaning iradisini emelge ashurush»ni körsitidu. Bizningche (1) we (4) aldi-keyni ayetlerge muwapiqtur. Yéngi ehdining tüp meqsiti we axirqi netijisi «Xudaning iradisige emel qilish»din ibarettur. Bu irade Mesihning bizni gunahdin qutquzidighan qurbanliq ölümini öz ichige alidu, elwette. Démek, bu bashqa-bashqa közqarashlar arisidiki perqler anqe chong emes. 10:10 «Eysa Mesihning ténining bir yolila qurban qilinishi arqiliq biz gunahtin paklinip, Xudagha atalduq» — «gunahtin paklinip, Xudagha atalduq» grék tilida birla söz bilen ipadilinidu: «muqeddesleshtürülduq» yaki «pak-muqeddes qilinduq». Injil boyiche «muqeddes» dégen sözning ikki mezmuni bar: (1) gunahdin paklan’ghan; (2) Xudagha alahide atalghan. 10:10 Ibr. 9:12. 10:12 «Biraq, bu kahin bolsa gunahlar üchün birla qétimliq menggü inawetlik bir qurbanliqni sun’ghandin kéyin, Xudaning ong yénida olturdi» — oqurmenlerge ayan boliduki, kona ehde dewride kahinlarning xizmitining ayighi yoq idi, shuning bilen daim «turatti» (öre turatti, ibadet chédirida orunduq yoq idi). Lékin Eysa biz üchün özini birla qurbanliq sun’ghandin kéyin «olturdi». 10:12 Zeb. 110:1; Ros. 2:34; 1Kor. 15:25; Ef. 1:20; Kol. 3:1; Ibr. 1:13. 10:13 «U shu yerde «düshmenliri Öz ayighi astida textiper qilin’ghuche» kütidu» — 2:13 we «Zeb.» 110ni körüng. 10:16 Yer. 31:31-34; Rim. 11:27; Ibr. 8:8. 10:17 «...Ularning gunahliri we itaetsizlikirini menggüge ésimdin chiqiriwétimen» — (16-17-ayet) «Yer.» 31:31-34. 10:17 Yer. 31:33,34. 10:19 Yuh. 10:9; 14:6; Rim. 5:2; Ef. 2:13; 3:12. 10:21 «shundaqla Xudaning ailisini bashquridighan bizning ulugh kahinimiz bolghanliqi bilen, ...» — «Xudaning ailisi» étiqadchi jamaetni körsitidu. 10:22 «dillirimiz wijdandiki bulghunushlardin sépilish bilen paklan’ghan» — mushu sözler yéngi ehde astidiki étiqadchilarning ehwali bilen kona ehde astidikilerning ehwalining sélishturmisini közde tutidu — kona ehde astidikiler kahin teripidin qurbanliq qanliri sépilishi arqiliq «gunahliri yépilghan» yaki «kafaret qilin’ghan». Emdi yéngi ehde astidikilerning dilliri Eysaning qurbanliq qéni sépilish bilen, wijdanida héchqandaq bulghinishlar qalmaydu. «bedinimiz sap su bilen yuyulghandek tazilan’ghan halda étiqadning toluq jezm-xatirjemliki we semimiy qelb bilen Xudagha yéqinlishayli!» — mushu ibariler toghruluq «qoshumche söz»imizde toxtilimiz. 10:22 Ez. 36:25. 10:25 «bolupmu shu künining yéqinlashqanliqini bayqighininglarda, téximu shundaq qilayli» — «shu kün» Mesihning bu dunyagha qaytip kélidighan künini körsitidu, elwette. Injilni yazghuchilarning neziride peqet bir kün, yeni «shu kün»la közde tutulidu. Grék tilida 19-25-ayetler birla jümle bilen ipadilinidu. 10:26 Chöl. 15:30; Mat. 12:31; Ibr. 6:4; 2Pét. 2:20; 1Yuh. 5:16. 10:27 «belki bizge qalidighini peqet soraq, shundaqla Xuda bilen qarshilishidighanlarni yep tügitishke teyyar turidighan yalqunluq otni qorqunch ichide kütüshla, xalas» — bu muhim ayet üstide yene «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz. 10:28 Chöl. 35:30; Qan. 17:6; 19:15; Mat. 18:16; 2Kor. 13:1. 10:30 «Intiqam Méningkidur, kishining qilmishlirini öz béshigha özüm yandurimen, deydu Perwerdigar» ... «Perwerdigar Öz xelqini soraqqa tartidu»» — bu sözler «Qan.» 32:35 we 36din élin’ghan. 10:30 Qan. 32:35, 36; Rim. 12:19. 10:32 «Emdi siler yorutulushtin kéyin, azab-oqubetlik, qattiq küreshlerge berdashliq bergen ashu burunqi künlerni ésinglarda tutunglar» — mushu azab-oqubet chékishi étiqadta ching türghanliqi tüpeylidin, elwette. 10:34 «chünki siler hem mehbuslarning derdige ortaq boldunglar» — bu mehbuslar étiqad üchün zindanda yatqan. «hem mal-mülkünglar bulan’ghandimu,... xushalliq bilen bu ishni qobul qildinglar» — «mal-mülkünglar bulan’ghanda» — mushu ishning tarixiy tepsilatliri toghruluq «qoshumche söz»imiznimu körüng. 10:34 Mat. 5:12; Ros. 21:33. 10:36 Luqa 21:19. 10:37 «Peqet azghine waqittin kéyinla»... Kelgüchi derweqe yétip kélidu, U kéchikmeydu» — «Yesh.» 26:20, «Hab.» 2:3. 10:37 Hab. 2:2-3; Hag. 2:7; 1Pét. 1:6; 5:10. 10:38 «Biraq heqqaniy bolghuchi étiqad bilen yashaydu» — bezi kona köchürmilerde: «Méning heqqaniy adimim étiqad bilen yashaydu» déyilidu. «Biraq heqqaniy bolghuchi étiqad bilen yashaydu; lékin u keynige chékinse, jénim uningdin söyünmeydu»» — «Hab.» 2:4. 10:38 Hab. 2:4; Rim. 1:17; Gal. 3:11. 10:39 «... Biz bolsaq keynige chékinip halak bolidighanlardin emes, belki étiqad bilen öz jénimizni igiligenlerdindurmiz» — mushu ayette «jan» jismaniy terep emes, belki rohiy tereptiki hayatni körsitidu.